Acrolèt
|
N'acrolèt a resta un registr d'un parlè ch'as consìdera formal e da bin. Any ij prim ann 1970 Derek Bickerton a l'ha smonù le paròle acrolèt, mesolèt e basilèt për arferisse a la question dla sërnia ëd còdess fàita da chèich parlant ëd lenghe créole ch'a restavo 'cò bon a parlé almanch an part la lenga normal dont a l'era formasse cola créola. Ste paròle a son peui stàite generalisà për arferisse a la sërnia ëd registr andrinta a na lenga qualsëssìa. Al dì d'ancheuj sta terminologìa-sì as preferiss a cole pì veje, ch'a l'avìo l'amplicassion pì ò manch duvèrta che le class àute dij sénter polìtich e econòmich pì amportant ëd na comun-a a parlèisso e a scrivèisso "giust", antramentr che le class basse e la provinsa a parlavo dialèt ò pura "mal". As trata ëd forme ëd giudissi ëd valor che chi a studia piemontèis a conòss motobin da davsin, ën essend a le fondamenta dla sërnia dë parlé la "lenga djë sgnor", che a sconda dij temp a l'é stàita l'astësan, pitòst che ël turinèis, ël fransèis e pr'ùltim l'italian. An chèich manera, n'acrolèt a resta la version parlà ëd na lenga literaria. J'acrolèt soèns a resto diferent da 'nt la lenga parlà sòlita për via ëd sò vocabolari e ëd soa sintassi. An confront a lòn ch'a-i riva ant ël parlé normal, ant n'acrolèt as fa motobin pì atension a le nòrme dle gramàtiche prescritive. J'acrolèt as dòvro an dj'ocassion rituaj e ant le selebrassion, e an dij rëscontr formaj polìtich amportant, coma ant j'inaugurassion e ant ij discors ch'as pronto për lese dadnans a na Cort ò a 'n Parlament. J'acrolèt as treuvo ëdcò ant ij rituaj religios. Vàire lenghe a l'han na diferensa motobin ciàira antra acrolèt e basilèt. An giaponèis la diferensa a l'é vnùita a fé part ëd la gramàtica formal, e adess as mostro dj'inflession separà për la lenga formal e cola nen formal. Ch'a varda ëdcòmodìfica |