Balon
|
Ël balon a l'é në spòrt giugà con na bala elàstica ant un camp sensa la rete ant ël mes. StòriamodìficaLe rèis dël balon a van sërcà ant ij gieugh preroman ch' as fasìo tuti tirand na bala contra l'àutra squadra ant un camp sensa division ant ël mes. A l'inissi dël Neuv-sent el balon a l'è intrà ën crisi e sempre meno përson-e a lo giugavo. A l'é restà prinsipalment ant le provincie ëd Coni, Ast e ant la Liguria ossidental. Ël balon a l'é da sempre n'emblema dla cultura paisan-a: a l'han butalo ant ij sò romanz fin-a Edmondo De Amicis, Cesare Pavese, Beppe Fenoglio e Giovanni Arpino. Ant la sconda metà dël XX secol ën Califòrnia, j'emigrà piemontèis a l'han organisà un campionà, ch'a l'é durà vàire ani. Regolamentmodìfica Ël gieugh a l'é tra doe quadrëtte: ël batitor, la spala, doi tërsin. Ël camp (ëdcò ciamà sferisteri) a l'é ën tèra, longh 90 méter e largh da 16 a 18 méter; da fianch a-i é na muraja sormontà da na grija. La bala a l'é 'd goma, dël diàmeter ëd 10,5 cm e a peisa 190 g. Për Giovo e Anlev a l'é 'd 165 g e për Esordient ëd 140 g, per Polin mach ëd 90 g. La categorìa Promossionaj a l'ha le bale da gieugh ëd 50 g. Ij pont as conto come ant ël ténis: quìndes, tranta, quaranta, gieugh. La partìa a riva a 11 gieugh. Ël batitor, che normalment a l'é ël pì goregn, a pija la rincorsa fin-a a 12 méter fòra dël camp për tiré ël prim colp, ch'a venta ch'a sorpassa la metà camp e a bata per tèra andrinta a le doe righe lateraj. La squadra ën difèisa a colpiss ël balon al vòl ò al prim arsàut, sempre con ël pugn ò la man duverta, mach na vòlta. As peul toché ël balon mach con ël brass dal ghëmmo an giù. Ël gieugh a continua campand sempre ël balon da la part dj'aversari, ël pi lontan possìbil, fasendlo ëdcò arsauté an sla muraja, se un a veul; se 'n tir a l'é fòrt a basta për finì darera la riga dël fond, a marca l'intra (ën Liguria a diso ciellu), ch' a val 'l pont. Se un a campa 'l balon fòra lateralment a regala 'l quindès a l'àutra squadra. Se as riva che 'l balon a toca doe vòlte per tèra prima d'esse colpì, a venta fërmelo: ambelelì as segna la cacia, butand un cit drapò tacà la riga lateral; la cacia as marca ëdcò quandi 'l balon a seurt an sël fianch dòp avèj tocà tèra. Segnà quat cacie, le squadre as cambio ël camp e a ancamin-o a disputesse ij pont dle cacie. Conquisté na cacia a veul ch'it fërme 'l balon antant che 't ses danans a la marca dla cacia. La partìa a va anans sensa vardé ël tèmp ch'a dura. Categorìemodìfica
La PantaleramodìficaLa pantalera a smija motobin al balon: as gieuga ant le piasse e ant le cort e la batùa as fa campand na bala gonfià d'aria ansima na tàula anclinà: nopà che na muraja sola d'arsàut, as deuvro le cà antorn, ij cop, j'erbo, porton e scalin. Parèj a conta pì la conossensa dël teren che l'abilità. GaremodìficaËl campionà italian ëd balon (Campionato italiano di pallapugno) as dësrola regolarment dal 1912. Dal 1983 a-i é la Copa Italia (Coppa Italia). La Federassion Nassional Italian-a (Federazione Italiana Pallapugno) a conta pì ò meno 100 società con 20.000 praticant. Campionmodìfica
Bibliografìamodìfica
Collegamentmodìfica |