Blaise de Vigenère
|
Sò nòm a l'é famos për ël Gifrari 'd Vigenère, che a l'han arconossuje për eror dël sécol ch'a fa XIX. Vigenère a l'é nassù ant ël vilagi 'd Saint-Pourçain. A 17 ani a l'ha ancaminà sò servissi coma diplomàtich che a l'ha mnà 'nans për trent'ani, quandi a l'é artirasse dël 1570. A nomach 22 ani a l'han mandalo coma segretari a la ciambrea 'd Worms. A 24 ani a l'ha tacà a travajé për ël duca 'd Nevers. A l'ha vivù a Roma për doe ani, dal 1549, an mission diplomàtica e a l'é staje torna fin-a 'l 1566. An costi doi viagi-sì a l'ha trovà ëd lìber ëd [[criptografìa] e a l'ha ancontrà ëd criptògraf. A l'é mariasse con na Marie Varé. Quandi Vigenère a l'é artirasse a 47 ani, a l'ha fàit cadò 'd soa pension ëd mila lire ai pòver ëd Paris. Dël 1584 a l'é dventà segretari dël re Enrich III ëd Fransa. Ant j'ani 'd soa pension a l'é stàit autor ëd pì che 20 lìber e tra costi:
Ant ël Traicté des Chiffres, a parla ëd n'"autociav" anventà da chiel midem. Sò metòd a l'é stàit al prim ëd gifratura dòp col ëd Bellaso. Vigenère a l'é mòrt për un ciàncher al gariòt dël 1596. |