Ordinator

L'ordinator, o elaborator, a l'é un dispositiv programàbil bon a eseguì 'd complesse operassion lògiche e aritmétiche a velocità elevà. Etimologìa Ël tèrmin ordinator a l'é n'adatament dël fransèis ordinateur, visadì col ch'a rangia. Combin che an certe lenghe a sia pi dovrà ël termin anglèis computer, diverse nassion a l'han decidù ëd formé n'adatament. An Fransa, për esempi, ël tèrmin pi dovrà a l'é pròpi ordinateur. Stòria L'ordinator a l'é na version pi evolùa ëd strument ëd calcol come l'angign ëd Pascal o l'angign ëd Leibniz. Ël passagi da màchina calcolatriss a ordinator programàbil a l'é avusse mersì a Babbage, da già che la soa màchina analìtica, progetà dël 1833, a l'é stàit ël prim ordinator ëd la stòria. As tratava d'una enòrm màchina a ingranagi, alimentà a vapor e provëddù ëd dispositiv d'intrada, dë surtìa, e d'unità 'd memòria. Contrariament a lòn ch'as podrìa pensé, la màchina analìtica a l'era antregament nùmerica. Ël prim ordinator personal a l'é stàit creà dël 1957 da l'Olivetti d'Ivreja. Da j'ann 1970 a ancheuj, l'ordinator a l'é mostrasse ël mojen pì rivolussionari dla nòstra era, parèj che, oltra al ròl ëd velocisassion ëd tanti process, a l'é podù difondesse l'us ëd la Ragnà.