FC Barslon-a
Ël Fótbal Club Barslon-a (ël nòm ofissial an catalan a l'é Futbol Club Barcelona) a l'é la società sportiva pì amportanta dla Catalògna e un-a dle pì amportante dël mond. Ël Fótbal Club Barslon-a a peul ciamesse 'dcò Barça antramentre che ij sò tifos a son ciamà culés. Un-a dle particolarità'd costa società a l'é cola d'avèj vàire session sportive e nen mach cola dedicà al fótbal: a-i son le session professionaj coma la bala a sësta e ël hockey e cole nen professionaj coma baseball e bala a vòl. N'àutra carateristica distintiva a l'é ël gran nùmer ëd tifos e ëd passionà ch'a l'ha an tut ël mond. Conforma 'n cont ch'a l'é fasse dël 2006 la società a l'avìa già sormontà la gifra 'd 150.000 sòcio e për sòn a l'é la sconda sossietà ëd fótbal dël mond dòp ël Benfica e prima dël Bayern. An pì a-i son ant ël mond almanch 1.800 organisassion ëd tifos (dont doe an Italia e un-a an Piemont). Ël Barslon-a a l'ha vagnà 21 vire ël tìtol ëd campion dla Spagna. StòriaJ'achitËl FC Barcelona a l'é stàit fondà ël 29 ëd novèmber dël 1899 da na partìa ëd dódes përson-e passionà dël fótbal, "convocà" da lë svìsser Hans Gamper con n'anonsi publicà ansima al giornal Los Deportes dël 22 d'otóber dël midem ann. Tra ij fondador a-i ero: 6 spagneuj, 3 anglèis, 2 svìsser e n'alman. Ël nòm sërnù për la neuva società a l'é stàit col ëd "Football Club Barcelona", an anglèis, antramentre che coma prim president dël club a l'é stàit nominà Walter Wild përchè a l'era 'l pì vej tra tuti ij fondador.  A la fin dij sò prim des ani 'd vita ël Barça a l'ha vinciù ij prim trofeo 'd soa stòria: la Copa dë Spagna e la Copa dij Pirené. Ant ij prim des ani dël sécol ch'a fa XX ël club a l'ha fàit sò prim sàut sportiv e social: a l'ha vinciù doe vire la Copa dë Spagna e d'àutre tre vire la Copa dij Pirené an argionzend ëdcò ël nùmer ëd 3.000 sòcio e an dventand parèj un-a dle società pì famose dla Catalògna. Sempre an coi ani-lì ij tifos dël Barça a son vagnasse 'l nòm ëd "culés": la squadra a giugava soe partìe ant un camp che as trovava an contrà Industria a Barslon-a, e da fòra coj ch'a marciavo për la stra a podìo vëdde 'l cul ëd tuti ij tifos butà ant jë scalin pì àut che andrinta a j'ero 'n camin a vëdde la partìa. A l'é për lòn che da antlora ij tifos dël Barça a son ciamà "culés". Sempre an costi ani la società a l'ha fondà soa prima session: cola d'atlética. J'ani '20 e '30J'ani "20" a son passà a la stòria coma la prima età ëd l'òr dël Barça. Ij 3.000 sòcio a son dventà 11.000 e, dël 1922, a l'é montasse 'l prim gran stadi dla società, "Les Corts", con na capacità ëd 30.000 spetador. An costi ani ël club a l'ha vinciù d'àutre 4 Cope spagneule e, dël 1929, soa prima "Liga" (valadì sò prim campionà). Belavans as peulo nen dësmentiesse j'assident dël 1925 quand la ditadura ëd Primo de Rivera a l'ha sarà lë stadi ëd Les Corts për 6 mèis e a l'ha obligà 'l president Gamper a arnunsié a sò ufissi dòp che ij tifos dël Barça, da sempre "catalanista" an polìtica, a l'avìo subià l'imn ëspagneul anans ëd na partìa. An costi des ani ël club a l'ha fondà d'àutre session sportive: hockey an sl'erba, bala a sësta e rugby. J'ani "30" a son ëstàit ani 'd crisi për la sossietà. Sti des agn a son ancaminà con la violenta mòrt ëd Hans Gamper, che për la depression e për la dura situassion econòmica dël Barça a l'é massase dòp la crisi 'd Wall Street dël 1929. Con la Sgonda Repùblica ël nùmer dij sòcio a l'é calà e pì ancora con la Guèra sivila spagneula ancaminà dël 1936. Sempre dël 1936, ël president dël FC Barslon-a, ëdcò òm polìtich dël partì Esquerra Republicana de Catalunya, a l'é stàit sassinà dai tropié ëd Franco ant la Sierra 'd Guadarrama. Costi des ani a son finì con mach 2.500 sòcio. J'ani '40 e '50: un neuv nòm e l'ariv ëd KubalaAnt j'ani '40 ël club a l'ha superà soa crisi sossial e sportiva, bele che con ël ditador Francisco Franco al podèj, tra ël 1939 e 'l 1953, a l'é stàita l'autorità polìtica a sërne ël president dël Barça. Ij neuv dirigent a l'han ëspagnolisà tut andrinta a la sossietà, an gavand qualsëssìa element catalanista o strangé. Dël 1940 la società a l'ha dovù cangé sò nòm da Futbol Club Barcelona al pì spagneul Club de Futbol Barcelona e a l'ha gavà da soa ansëgna ël drapò dla Catalògna për buté a sò pòst ël drapò spagneul. Për boneur dël 1949 për la selebrassion dij prim 50 agn ëd la sossietà ël regim a l'ha dàit ël përmess al Barça 'd buté torna ël drapò catalan drinta l'ansëgna. Sota la mira sportiva la squadra a l'ha vagnà tre vire la Liga spagneula e na Copa dë Spagna. An pì ant j'ani '40 la sossietà a l'ha creà d'àutre session sportive e tra coste bala a man e hockey dzora patin. Costi des agn a son finì con pì ëd 25.000 sòcio. J'ani '50 a son stàit, ansema a d'àutri moment, l'época d'òr ant la stòria dla sossietà sota la mira sportiva e sota cola sossial. La compra 'd Kubala dël 1950, a l'é stàit ël prim pass për la construssion ëd na squadra che an des ani a l'ha vinciù 3 campionà, 5 Cope dë Spagna, 1 Copa Latin-a (cola che a-i era anans ëd la Copa dij Campion), 2 Cope Martini e Rossi e na Copa del Mundo për le sossietà. Antratant ij sòcio a son chërsù ancora 'd pì e a son dventà 38.000 an fasend ësmijé fin-a cit lë stadi ëd "Les Corts" e la società a l'ha decidù ëd constrùe un neuv camp, ël Camp Nou, anté che a l'é giugasse la prima partìa ant ël mèis dë stèmber dël 1957. N'àutr moment ëstòrich an costi des ani a son stàite le prime elession democràtiche fàite andrinta la sossietà dël 1953, bele se a l'han votà mach ij sòcio òmo. An col midem ann a-i é staje un contensios con ël Real Madrid për la compra d'Alfredo di Stefano. A l'é motobin amportant armarché che ant ij 40 agn ëd la ditadura spagneula ëd Francisco Franco, quando a son ëstàite sganfà tute le istitussion polìtiche catalan-e, la sossietà a l'é dventà 'n sìmbol ëd la rusa contra la ditadura an Catalògna e dla resistensa contra 'l sentralism ëspagneul. Lë stadi del Barça a l'era l'ùnich pòst anté che ij tifos a podìo manifesté sò pensé sensa gena. Pròpi për sòn an coj ani a l'é nàita l'espression, dovrà ancora al di d'ancheuj, che a dis che 'l Barça a l'é pì che 'n club (en català as dis: mès que un club) dita për la prima vira dal president Narcis de Carreras. La crisi djë '70 e la compra 'd Johan CruyffDòp le vitòrie dj '50 ant ij '60 a l'é ancaminà na crisi 'd gieugh e d'arzultà che a fa vagné a la squadra mach doe Cope dë Spagna e doe Cope dla Fera (valadì la Copa UEFA 'd coj ani), sucess che a son nen bastà a compensé la dërota ant la prima final ëd la Copa Euròpa (o Copa dij Campion d'Euròpa) giugà da la squadra, përdùa a Berna contra 'l Benfica (3 a 2), ant na partìa dësfortunà. An costi ani, a dispet ëd le pòche vitòrie e dla partensa d'òmo amportant coma Helenio Herrera e Luis Suarez catà da l'Inter, ij sòcio a chërso ancora an ruvand a 55.000. Ant j'ani '70 la chërsua dij sòcio a l'é continuà fin-a a l'anciarmanta gifra d'80.000. A son stàit j'ani anté che ël campionà spagneul a l'ha duvertà soe pòrte ai fotbaleur ëstrangé, e la sossietà a l'ha sùbit catà giugador coma Johan Cruyff, Johan Neeskens, Hugo "Cholo" Sotil, Krankl e Simonsen. La squadra a l'ha vagnà un campionà spagneul, doe Cope spagneule, na Copa dle Fere e na Copa dle Cope. Dël 1978 a l'é dventà president dël Barça Josep Lluis Núñez, che a sarà president për 20 ani e con ij mej arzultà sportiv e econòmich ant la stòria dël Barça. Da Maradona al "Dream Team"J'ani '80 a son ëstàit coj dle compre dj mèj fotbaleur dël mond. Maradon-a, Schuster o Lineker a son vestisse ëd ross e bleu ma belavans la squadra a l'ha vinciù mach na Liga, tre Cope spagneule, na Supercopa e doe Cope dla Liga (doe competission gropà a la federassion ëspagneula). An Euròpa ël Barça a l'ha vagnà na Copa dle Cope (antëcà an batend 2 a 1 l'Anderlecht) ma a l'ha torna përdù na final ëd la Copa Euròpa, giugà a Sevilla contra la Steaua 'd Bucarest. Dòp doi ani 'd crisi rivà dòp costa final, dël 1988 la sossietà a l'ha pijà la decision ëd ciamé coma antreneur Johan Cruyff, sernia che a l'ha marcà an manera franch positiva soa stòria per na desen-a d'ani. J'aveniment pì bej ëd j'ani '80 a son stàit sensa dùbit l'angrandiment dël Nou Camp, l'aument dij sòcio (ruvà a la gifra 'd 100.000), l'ameliorament dla situassion econòmica e le vitòrie dle session ëd bala a sësta, bala a man e hockey dzora patin che a l'han vinciù vàire tìtoj spagneuj e europengh. J'ani '90 a son ëstàit sensa dùbit ij des agn pì bej ant la stòria dla società. A son ëstàit des agn pien ëd sucess an tuti ij sens, ant ël fótbal coma ant j'àutri spòrt. La squadra 'd fótbal, guidà da Cruyff, e con giugador coma Koeman, Guardiola, Stoichkov, Romario, Laudrup e Bakero a l'ha vinciù 4 campionà 'd fila tra 'l 1991 e 'l 1994 e al 20 ëd magg dël 1992 a l'ha vagnà soa prima Copa d'Euròpa, an batend la Sampdoria për 1 a 0 ant la final ëd Londra. An costi ani, la squadra a l'ha sempre giugà bin e pròpi për lòn a l'é stàita ciamà da tuti con ël nòm ëd "Dream Team", an pijand ël nòm da la selession american-a'd bala a sësta che ai gieugh olimpich ëd Barslon-a dël 1992 a l'avìa fàit spetàcol. Dël 1994 ël Barça a l'é rivà torna a la final ëd la Copa d'Euròpa, costa vira contra 'l Milan, e a l'ha përdù 4 a 0 an butand parèj la paròla "fin" a 4 ani da nen dësmentié e an fasend ancaminé na division "sossial" tra chi ch'a l'era da la part dël president e chi ch'a l'era da la part dl'antreneur. A la finitiva Cruyff a l'ha bandonà sò pòst ma 'dcò parèj, con Ròbson anans e con Van Gaal peui, la sossietà a l'ha nen chità 'd vagné 'd trofeo antramentre che Josep Lluís Núñez a l'ha chità d'esse president dël 2000. J'ani '90 a son ëstàit bèj ëdcò për j'àutre session sportive, dzoratut për cola 'd bala a man che an costa época a l'é dventà la pì fòrta dël mond (an vagnand 6 Cope Euròpa an 10 ani). Dal sentenari a la sgonda Copa d'EuròpaDël 1999 ël Barça a l'ha selebrà ij sò prim 100 ani e da cost moment soa stòria a l'é intrà ant ël 2000. J'agn dal 2000 a peulo esse spartì an doe époche.  Dòp Núñez a l'é dventà president Joan Gaspart che an tre ani 'd presidensa a l'ha vinciù gnun tìtol an ësgairand 180 milion d'euro për caté 'd giugador. Dòp Gaspart a l'é stàit elegiù coma president Joan Laporta che a l'ha ancaminà na granda rivolussion sportiva, econòmica e sossial. A l'ha catà për la squadra ëd giugador coma Eto'o, Márquez, Deco e Ronaldinho e a l'ha sërnù për antreneur un giovo coma Frank Rijkaard che l'ha fàit cadò ai tifos ëd doi campionà vinciù 'd fila e dla sgonda Copa Euròpa ant la stòria dla società. An cost perìod ij sòcio a l'han sorpassà për la prima vira ant la stòria la gifra 'd 140.000. Costa época a l'é furnìa a la fin ëd la stagion 2007-08 con lë slontanament ëd Rijkaard e la sernia 'd Guardiola, dl'ost 2008, coma antreneur për la stagion 2008-09. L'imn ofissialL'imn ofissial dël Barça as ciama Cant dël Barça e a l'é stàit preparà dël 1974 al pòst dël vèj imn ëd Cabané i Badia për selebré l'aniversari che a l'ha fàit 75 ant la stòria dla sossietà. Ël test che a l'é tut an catalan, a l'han scrivulo Jaume Picas e Josep Maria Espinàs, antramentre che la mùsica a l'ha fala Manuel Valls. Le paròle dl'imn a parlo dël fàit che ij tifos dël FC Barslon-a a rivo da tut ël mond, lòli a fà gnente e, al contrari, a l'é la fòrsa dla sossietà che da na banda a l'é motobin catalan-a e da l'àutra a l'é antërnassional. L'imn a ven sonà minca vira che la squadra a gieuga na partìa antëca, pròpi quand ij giugador a intro an camp e a ven cantà soens dai sò tifos. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
