Gianmarìa Testa

Gianmarìa Testa a l'é nà 'l 17 Otóber 1958 ant la Provinsa Granda, ant na famija 'd paisan andoa a-i era na visca passion pr'ël soné e 'l canté. L'anvironament familiar a l'ha possàlo a studié mùsica daspërchiel: a sern la ghitara com ëstrument e a taca a compon-e pen-a ch'a taca ven-e adrèt. Al prinsipi a travaja 'me firovié, pi precis a fa 'l capëstassion a la stassion ëd Coni.

L'esòrdi ëd Testa a l'é da sonador ëd rock; tutun l'artista a dëscheurv bintòst ch'as treuva pi bin cantana daspërchiel. Dòp ch'a vagna 'l Festival Musical ëd Recanati, dedicà a 'd neuv talentos cantautor dël 1993 e dël 1994, as treuva con la produtòira fransèisa Nicole Courtois, ch'a antend bin soa fòrsa espressiva: A seurt an Fransa për la tichëtta Label Bleu d'Amiens sò prim disch, antitrà Montgolfières, dël 1995. Ant ës prim àlbom a l'ha spartì la diression artìstica con sò amis Piero Ponzo (un dla banda piemontèisa Trelilu), ch'a l'ha dcò rangiaje la mùsica.

L'esperiensa 'd soné dij concert con dij sonador pèj 'd David Lewis (trombëttista), Jon Handelsman (sassòfo, clarinèt), ij frej François e Louis Moutin (un contrabassista e l'àutr baterista), Leonardo Sanchez (ghitarista), René Michel (fisa e piano) a giuta sò sucess ëd crìtica e pùblich an Fransa. Dl'Otóber dël 1996 a seurt sò scond disch, Extra-Muros, ch'a deurv la neuva tichëtta dedicà a la canson d'autor dla session fransèisa dla Warner Music. Ël nòm dla tichëtta a l'é stàit Tôt ou Tard (tòst o tard).

Pòich mèis apress, Gianmarìa Testa a canta a l'Olympia, e as fà cognòsse dcò da la stampa italian-a che, ch'a lo apressia com un-a surprèisa. Alora a fa 'n vir ëd na senten-a 'd concert an Fransa, Italia, Portugal e Canadà, ant ëd sìrcoj o ant ëd gròss teàter.

Dël Fërvé dël 1999 a seurt sò ters àlbom Lampo (Lòsna), fàit con l'agiut ëd vàire sonador; ël trombon ëd Glenn Ferris, ël violonsel ëd Vincent Segal, l'organèt ëd Riccardo Tesi e 'l piano 'd Rita Marcotulli, con la diression ëd David Lewis. Peui a fa dij concet an tuta l'Italia e arlongh dël 2000 a ven bin avosà an Italia con ël pienon al Teatro Valle ëd Roma.

Dl'Otóber 2000 a seurt an Italia 'n neuv disch ëd canson e poisìe antitrà Il valzer di un giorno, ch'a vagna 'n bon sucess. Ant sò prim travaj tut fàit an Italia ël cantant a veul soagné bin sensa tròp d'efèt ëspeciaj. L'àlbom a l'é n'archeujta 'd sòj tòch, con an mes sinch poesìe recità da Pier Mario Giovannone. Peui dòp a fà 'n vir ëd concert për fésse cognòsse pi bin an Italia. Il valzer di un giorno a l'han distribuìjlo an tut ël mond Harmonia Mundi – Le Chant du Monde e a l'ha vendù dosent mila còpie, dont vàire an Fransa.

Da sì nans chiel a sern ëd travajé sempe con d'àutri sonador d'àut livel, con ëd poeta e d'ëscritor, e sossì a l'é na manera neuva dë smon-e 'd canson. Testa a deurv l'edission dël 2002 d'Umbria Jazz, ël pi grand event Jazz d'Italia. Alora a travaja con Enrico Rava për n'ëspetacol ëd teatro ciamà Guarda che luna!, dedicà a la vita 'd Fred Buscajon, ch'a l'ha samblà, oltra 'd lor doi, la Banda Osiris, Stefano Bollani, Enzo Pietropaoli e Piero Ponzo. Dlë Stèmber 2003 a l'ha fàit n'àutr ëspetàcol ciamà Attraverso (travers), fàit su pr'ël Festival dla Literatura 'd Màntoa, con Erri de Luca, Marco Paolini, Mario Brunello e Gabriele Mirabassi.

Dël 2003 a seurt an tuta l'Euròpa l'àlbom ch'a fà sinch ëd soa cariera, Altre latitudini. Pijà da na certa malincolìa, a lo presenta an Fransa për na sman-a al Café de la Danse ëd Paris e an Italia sempe për na sman-a al Teatro Gobèt ëd Turin. Peui dòp a fà d'àutri concert e l'istà a va a presenté l'àlbom dëlcò an Quebec, Almagna, Àustria e Olanda. Dël Novèmber 2005 a l'ha fàit un vir ëd bon sucess për j'Ëstat Unì (New York, Losa Angeles, Cleveland e Chicago).

Dël 2004 Testa a pija part a doe produssion amportante, RossinTesta, viage sureal con Paolo Rossi, e Chisciotte e gli invincibili (Chissòt e j'invincìbij) pijà da 'n test d'Erri de Luca. Sto spetàcol-sì a l'ha avù 'n sucess tal ch'a l'ha presentàlo për quatr stason, e dcò an Fransa (Grenoble, Paris, Calais).

A la fin dël 2005 as distribuiss na neuva version, registrà torna tuta e con na neuva coertin-a, dl'àlbom Extra-Muros. Ël 13 Otóber dël 2006 a seurt ël travaj discogràfich Da questa parte del mare (da sta banda dël mar), tut dedicà al tema dle migrassion moderne, ch'a l'ha vagnà la Targa Tenco 2007 com àlbom dl'ann. Ës disch a l'é andàit a presentélo an Italia, Almagna, Àustria, Olanda, Québec e dcò a New York al Joe's Pub, dël 2008.

Al prinsipi dël 2009 a seurt Solo, ch'a l'é la registrassion d'un sò concert solista a l'Auditòrium ëd Roma. Antramentre a l'avìa già publicà torna Lampo e la version fransèisa ëd Chissòt e j'invincìbij (Quichotte et les invincibles).

Dël 2011 a l'é surtì 'l neuv ëspetàcol 18 mila giorni – il pitone, un test d'Andrea Bajani ch'a parla an sël travaj, e peui Italy, anda as conta an sle migrassion dj'italian dël sécol passà e donca, com ant un miraj, an sle migrassion d'ancheuj che le coste italian-e a son n'atrach e pa 'n mòl ëd partensa pr'ij barcon. An sto spetàcol as mës-cio le poesìe 'd Giovanni Pascoli e le canson ëd Testa istess. Ël 17 d'Otóber 2011, dì 'd sò compiann, a l'é publicà 'l disch d'inédit Vitamia, continuassion ëd 18 mila giorni – il pitone. Peui a la fin dël 2012 a l'ha esordì ant l'edission, publicanda na conta cantà për masnà e grand antitrà Ninna Nanna dei sogni con j'ilustrassion ëd Marina Jolivet, edità dcò an fransèis con ël tìtol Berceuse des rêves. Dël Magg 2013 a l'ha publicàne n'àutr, 20 mila Leghe (in fondo al mare) ilustrà da Marco Lorenzetti, e dël 2014 anco' n'àutr, Biancaluna ilustrà da Altan.

Dla stason 2013-2014 a seurt lë spetàcol Chisciottimisti, ch'a pòrta anans Chisciotte e gli invincibili, con ij contnù pi agiornà ma l'istessa companìa teatral dla prima surtìa. Dl'Oteugn 2013 a l'é surtì 'l disch Men at Work, registrà durent un bonoros vir an Almagna con sò quartèt ëd sonador: a l'é fàit da vintetré canson ch'a son considërà la soma 'd sòj vint agn ëd cariera, con un DVD filmà ant l'ex-frera dij treno ëd Turin.

Gianmaria Testa a l'é mòrtie 'l 30 Mars 2016 a l'età 'd 57 agn. Dël Magg dël 2015 a l'avìa dit ch'a l'era malavi 'd tumor.