Hans Christian Andersen
 Scritor an lenga danèisa. VitamodìficaHans Christian Andersen a l'é nassù a Odensa ai 2 d'avril dël 1805, ant na famija pòvra: sò pare, ciavatin, a l'era mòrt an guèra che chiel a l'avìa óndes agn; soa mare, lavandera, a l'era na ciocaton-a. A l'ha nen seguì djë studi regolar e na vòta mòrtje ël pare a l'é trasferisse a Copenàghen për serché boneur. Apress a vàire tentativ për afermesse ant ël camp teatral, a l'ha trovà dij protetor ch'a l'han giutalo e a l'han possalo a seguité jë studi, fin al conseguiment dël diplòma (1828). Antramentre a l'avìa argionzù un pò ëd notorietà con soe poesìe (an particular Ël cit ch'a meuir, 1827). A l'ha compì na gran quantità ëd viagi an Gërmania, Fransa, Italia, Grecia, Turchia, Svessia, Spagna e Anghiltèra (andova ch'a l'è venù a esse amis ëd Charles Dickens). Coste esperiense a l'han daje la materia për scrive na serie ëd lìber e diari ëd viagi. Sò amor për Riborg Voigt (na tòta ëd Faaborg), për Louise Collin (fija d'un dij sò protetor) e për l'atris svedèisa Jenny Lind a son stàit tuti maleuros e a l'han lassà segn an soe euvre. A l'é mòrt a Copenàghen ai 4 d'agost dël 1875. EuvremodìficaLa produssion teatral a l'ha nen dàit a Andersen la fama ch'a sugnava: an escludend un-a o doi euvre, dë scars sucess, ël teatro a l'ha mach daje dle delusion. Ëdcò soa euvra poética a l'é nen da consideresse vàire significativa. Andersen a l'é stàit autor ëd romanz; as peulo arcordé:
A l'é dzoratut avosà për soe 157 "Fàule" (1835-1872), concepìe an prinsipi për un pùblich infantil e peui vnùe un-a dle ciadeuvre dla litratuta mondial. La comprension për le masnà, la franchëssa, l'umanità e ël sutil umorism a s'esprimo con dj'arzultà d'auténtica poesìa, con na vena ëd malinconìa ancreusa.
Antra le fàule as peulo arcordé:
Dël 2001, soagnà da Gioventura Piemontèisa, a l'é surtìa n'arcòlta ëd soe fàule voltà an piemontèis da Ilaria Forest, con dissègn originaj d'Adriano Velicogna e Ivan Pignatelli. |
