Harry Potter

Harry Potter a l'é na conta literaria fantasy an set lìber, anventà da la scritris anglèisa Joanne Kathleen Rowling a l'achit ëd j'ani novanta e peui continuà tra 'l 1997 e 'l 2007.

L'euvra a conta j'aventure dël giovo mascon Harry Potter e ëd sò mèj amis, Ron Weasley e Hermione Granger. Ël prinsipal leu dl'assion a l'é la Scòla 'd Magìa e Mascarìa ëd Hogwarts andoa a son educà e preparà ij giovo mascon e le giovo masche anglèise.

A la finitiva la stòria a dura set ani, donca a-i é 'n lìber për minca ann ëd la serie, dal moment anté che Harry Potter, cit d'óndes ani restà sensa ni pare ni mare, a va a vive a Little Whinging con sò barba Vernon e soa magna Petunia Dursley, e bele-lì a dëscheurv soa condission ëd mascon e a ancamin-a a studié a Hogwarts.

Harry Potter a l'é stàit un sucess da sùbit an Anghiltèra dël 1997, ann anté che a l'é stàit publicà 'l prim episòdi dla serie, con ël tìtol Harry Potter and the Philosopher's Stone. Dël 1998 ël sucess a l'ha giumai na dimension mondial an vagnand vàire premi an vàire pais; ant jë Stat Unì la ca 'd cinema Warner Bros a cata ij drit ëd cost lìber për fene 'n film e dël novèmber dël 2001, con la regìa 'd Chris Columbus, la stòria 'd Harry Potter, con l'ator Daniel Radcliffe, a trionfa an tut ël mond.

Ant l'avril dël 2007, ij prim ses lìber a l'han vendù 400 milion ëd còpie e a son stàit virà an 64 lenghe. Belavans a-i é ancora pa na version piemontèisa.

Përsonagi prinsipaj

Harry Potter, ël protagonista.
Ron Weasley, ël mèj amis ëd Harry, an-namorà ëd Hermione dont a l'é vreman gelos. A l'ha sìnch frèj (Bill, Charlie, Percy, George, Fred) e na seur, Ginny.
Hermione Granger, la mèj amisa 'd Harry. Draco Malfoy a l'ha crasa përchè sò sang a l'é nen pur.
Albus Dumbledore, présside ëd Hogwarts e guida 'd Harry Potter, cap ëd l'órdin ëd la Fenis, a meuir ant ël sest episòdi, massà da Severus Snape.
Lord Voldemort (Tom Orvoloson Riddle), ël prinsipal antagonista. A sërca 'd massé Harry Potter për controlé 'l mond màgich mersì a l'agiut ëd sò alià, ij Mangiamòrt.
Minerva McGranitt, viceprésside 'd Hogwarts, magistra 'd Trasfigurassion, diretris ëd la ca Grifondòr, mémber ëd l'Ordin ëd la Fenis, futura présside a la mòrt d'Albus Dumbledore.
Severus Snape, diretor ëd la ca Serpvërda, magìster ëd possion, a l'é 'l magìster che Harry Potter a l'ha pì an ghignon. Ëdcò chiel a l'é ant l'Ordin ëd la Fenis, présside'd Hogwarts ant ël lìber ch'a fa set, a ven massà da Voldemort a la fin ëd cost midem lìber.
Ginny Weasley, seur pì cita 'd Ron e sgond grand amor ëd Harry.
Draco Malfoy, cambrada 'd Harry a Hogwarts, sò rival e peui nèmis, alià con Lord Voldemort; a l'é un dij Mangiamòrt che a vëddo la mòrt ëd Dumbledore.
Rubeus Hagrid, mes gigant, consergi dle ciav e dij leu 'd Hogwarts; a giuta Harry fin dal prim lìber.
Sirius Black, parin ëd Harry e mèj amis ëd sò pare, mémber ëd l'Ordin ëd la Fenis. A meuir massà da Bellatrix Lestrange, soa cusin-a, ant l'episòdi ch'a fa sìnch.
Neville Longbottom, amis dël protagonista che ant ël cors ëd la stòria a l'avrà un caràter sempre pì fòrt e na potensialità sempre pì granda mersì a la fiusa 'd Harry.

La serie dij lìber

La serie a l'é fàita da set lìber. Minca lìber ëd la serie a rapresenta n'ann ëd la vita ëd Harry da j'óndes ai disset ani; ij prim ses lìber a parlo ëd minca ann passà da Harry ant la scòla 'd magìa 'd Hogwarts che a dura pròpi set ani. Nopà, ël lìber ch'a fa set a l'é ambientà pì fòra che andrinta la scòla.

An minca lìber l'atmosfera a l'é sempre pì sombra e a-i é'dcò sempre na maturassion ant ij protagonista; ant ël prim lìber tut a l'é fantàstich e festos antramentre che ant j'àutri, as riva (ëdcò për la mòrt ëd vàire përsonagi) a 'd moment d'oror.

Ansema ai përsonagi, 'dcò lë stil ëd la conta as fa pì madur e antërtojà, irònich e adult.

Ij lìber a son:

1997: Harry Potter e la pera filosofal (Harry Potter and the Philosopher's Stone)
1998: Harry Potter e la stansia dij segret (Harry Potter and the Chamber of Secrets)
1999: Harry Potter e 'l përzoné d'Azkaban (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban)
2000: Harry Potter e 'l càles ëd feu (Harry Potter and the Goblet of Fire
2003: Harry Potter e l'órdin ëd la Fenis (Harry Potter and the Order of the Phoenix)
2005: Harry Potter e 'l prinsi mes sangh (Harry Potter and the Half-Blood Prince),
2007: Harry Potter e ij cadò dla mòrt (Harry Potter and the Deathly Hallows)

Ël lìber pì lesù dla serie a l'é col ch'a fa sìnch, "Harry Potter e l'órdin ëd la Fenis", ël pì curt a l'é 'l prim, "Harry Potter e la pera filosofal".