Lej dël moviment ëd Newton

La relassion antra le fòrse e ij moviment da lor provocà a l'é stàita descrivùa da Newton an tre lej dël moviment. La prima lej ëd Newton, la lej dl'inersia La lej dl'inersia, o prima lej ëd Newton, a fortiss che a-i son gnun-e modìfiche ant ël moviment d'un còrp, gavà che na fòrsa arzultanta a j'agissa ansima. Si un còrp a l'é ferm, a resta ferm; si a bogia, a seghitrà a bogé con andi costant an linia reta, gavà ch'a-i sia na fòrsa agenta. La sconda lej ëd Newton La sconda lej ëd Newton a fortiss che Cand na fòrsa arzultanta a agiss ansima a 'n còrp, a pròvoca n'acelerassion ant la diression ëd la fòrsa arzultanta, proporsional ëd fasson direta a la fòrsa arzultanta e proporsional ëd fasson anversa a la massa dël còrp. Donca a val l'equassion ${\vec {F}}=km{\vec {a}}$. Për fé le còse sempie, as costuma dovresse un sistema d'unità për ël qual k=1. La tersa lej ëd Newton La tersa lej ëd Newton a fortiss che për tuta fòrsa che a agiss ansima a 'n còrp, a-i é na sconda fòrsa ugual an grandëssa ma opòsta an vers ch'a agiss ansima a n'àutr còrp. Soens a coste fòrse as da 'l nòm ëd fòrsa agenta e fòrsa reagenta.