Pasquale Paoli
|
 Filippo Antonio Pasquale de Paoli (an Lenga còrsa Filippu Antone Pasquale de Paoli), passà a la stòria nomach coma Pasquale Paoli, (Morosaglia, 5 avril 1725 - Londra, 5 fërvé 1807) a l'é stàit un patriota e 'n general còrs, famos ant l'ìsola con lë stranòm d'U Babbu di a Patria (ël Pare dla Patria).
La vita modìficaPaoli a l'é nassù a Stretta di Morosaglia, an Còrsica, fieul ëd Giacinto Paoli, che a l'avìa guidà l'arvira còrsa contra 'l domini 'd Génoa. Pasquale a l'é andàit con sò pare an esili dël 1739, an combatend con onor ant l'armada dël Regn ëd Nàpoli; quandi a l'é artornà an Còrsica, aj 19 avril dël 1755, a l'é dventà comandant dij rivoltos (General ëd la Nassion Còrsa). Ant ël midem ani a novèmber, a l'é proclamasse l'indipendensa dla Còrsica e a l'é fasse la constitussion, l'aministrassion, un sistema giudissiari e n'armada. Dòp vàire operassion militar bin soagnà, Paoli a l'ha slontanà ij genovèis da squasi tuta l'ìsola e a l'é peui dedicasse a l'organisassion dël govern an fasend vàire arforme. Dël 1767 a l'ha pijà l'ìsola'd Capraia ai genovèis che a cola mira a l'han lassà tuta la Còrsica ai fransèis. Ij fransèis a l'han sùbit ocupà l'ìsola con na granda armada për fene 'n teritòri ëd Luis XV. Për doi ani Paoli a l'ha lotà contra ij neuv invasor fin a quandi dël 1769 a l'é stàit batù dai tropié dël Cont de Vaux ant la bataja dël Ponte Novu e obligà a scapé an Gran Brëtagna. Dël 1789 a l'é andàit a Paris ant la Ciambrea Constituent e a l'é stàit torna mandà an Còrsica coma general. Contrari a le violense dla rivolussion fransèisa e acusà 'd tradiment da la Convension, a l'ha convocà na riunion anté che chiel a l'era president e a l'é separasse da la Fransa an smonend la sovranità dla Còrsica al govern britànich. Bandonà da j'anglèis a l'é torna andàit an esili antramentre che la Còrsica a l'é dventà 'n dipartiment fransèis. Dël 1796 a l'é mudasse a Londra andoa a l'é mòrt dël 1807.
Paoli e jë Stat Unì modìficaL'associassion american-a Sons of Liberty a l'é stàita anspirà a Paoli për soa bataja contra 'l dëspotism. Dël 1768, l'editor dël New York Journal a l'ha parlà 'd Paoli coma d'"un grand òmo sla tèra". Vàire topònim american a arcòrdo Pasquale Paoli:
|