Scaparon (frassion d'Alba)

Paròchia S. Ròch dë Scaparon Scaparon a l’é na frassion dla comun-a d’Alba, an provincia ëd Coni. Ansema a le frassion Bijin e Mussòt, la borgà djë Scaparon a fà part ëd col teritòri dla comun-a d’Alba ch’as treuva a la riva mancin-a orografica dël fium Tani. Cost teritòri dë dlà dël fium a fà part dl'area geogràfica dita Roé. La borgà djë Scaparon a podrìa esse definìa "ël pogieul d’Alba", për via ëd soa splendida vista an sla val ëd Tani e an particolar an sla sità d’Alba e an sle Langhe, che as treuvo dëdnans a jë Scaparon come un quàder d'autor. Stòria Esse dë dlà dël fium a l’ha comportà na stòria diferenta për costa borgà, storicament "pëssià" tra ij possediment dla famija Roé o Rotari, ël vësco d'Alba e la sità d'Alba. A smija che ël prim insediament conossù a fussa l'Abassìa ëd Santa Maria de' Ulmis (cola che adess a l’é la Cassin-a dj’Orm) che a armonta al sécol ch’a fà XII. As tratava d’un prioirà ëd monie cistercense dipendent da la Diòcesi d’Ast. Ël prioirà a l’é stàit sarà a la fin dël 1400, e ël convent unì a la Diòcesi d’Alba. Ant ij document trovà ëd recent, e ëd proprietà dla stòrica famija Scaparon, as fà un ciàir arferiment al "féud ëd Santa Maria" come arconossiment dij possediment ëd cola famija. A l’é stàita costa famija Scaparon dal 1400 an avanti a ocupesse dla gestion "social" dla frassion, anté che a l’é costruisse la cesa parochial e la scòla elementar. Vita social La Paròchia ëd San Ròch djë Scaparon a l’é fàita ëd 200 anime. La cesa parochial, fonsionanta e restaurà da pòch, a l’é dotà ëd në splendid òrgo a cane, e a costituiss – ansema al Cìrcol Acli – ël sénter d’agregassion principal dj’abitant. La festa patronal as celebra ël di ëd San Ròch, sant patron, e as slonga për tuta la sman-a ëd Feragost. Atività Oltre a le gròsse coltivassion ëd fruta e d'uva, an particolar la Barbera d'Alba, la particolarità econòmica dla frassion a l’é stàita, fin-a a j’agn '60, la produssion dël giss, o mej dël giass com ch’as ciama da coste bande. Tirà fòra da le famose gave ch’as treuvo ant la zòna ciamà Val dij Majan, mist ëd giss, caussin-a e impurità, ch'a servìa come legant, quand che ël ciman as dovrava ancor nen an Piemont, ël giass a vnisìa cheuit an forn a bòsch, macinà e peui vendù an sach. Giontandje d’eva e fasendlo colé andrinta a dij stamp fàit apòsta e scolpì ant ël bòsch, as otenìo dle vòlte motobin bele për le ca. An tante ca dla zòna as vëddo ancora coste splendide vòlte. Un magasin ëd vendita dij materiaj ëd giss a custodiss la memòria ëd costa antica lavorassion dij "giass". Lë spopolament dle campagne a l’ha riduvù a na desen-a j’asiende agrìcole an sël teritòri, dont serte giovo e bin struturà për la coltivassion dla fruta e dla vi. Na sola cròta da vinaté present an sël teritòri a fà da agriturism e da òsto. Dj’àutre atività artisanaj, come la lavorassion dla ninsòla dita tonda gentila dle Langhe e ël ciman artìstich, a costituisso ël microtessù econòmich an sël qual a dzorviv costa cita frassion. Come rivé a la frassion Per rivé a la borgà dij Scaparon a venta seurte da la sità d’Alba e seguité për Bra an sla Stra Statal 231, traversé ël fium Tani e giré an sla snistra a la prima rotonda.