Filosofìa

Sìmbol dla filosofìa Na filosofìa a l'é na manera ëd pensé a propòsit dël mond, ëd l'univers, ëd la società. Na filosofìa a l'é na partìa d'ideje. J'ideje an filosofìa a son astrate, visadì a son ròbe "ch'as peulo pa tochesse". Ma sòn sì a veul pa dì che la filosofìa a studia pa ël mond real. L'ética, për esempi, as ciama lòn ch'i dovrìo fé minca dì, e la metafìsica as ciama ëd lòn ch'a l'é fàit ël mond. Për milen-e d'agn ij filòsof a l'han fasse ëd chëstion, com: "A-i é-lo cheich conossensa ant ël mond ch'a sia talment sigura che gnun òm a podrìa dubitene?". Esempi ëd chëstion ch'a son fasse ij filòsof ant ël temp: Lòn ch'a l'é ël bin? Lòn ch'a l'é ël bel? Lòn ch'a l'é ël lìber arbitri? A esist-lo Nosgnor? A esist-lo ël mond d'antorn a noi? Lòn ch'a l'é la vrità? Cola ch'a l'é la relassion tra la ment e ël còrp? Lòn ch'a l'é la siensa? Lòn ch'a l'é la filosofìa? Lòn ch'a l'é l'amor? A-i son vàire sòrt diferente ëd filòsof da temp e pòst diferent. Cheich filòsof a ven-o da la Grecia antica, com Platon e Aristòtil. D'àutr a rivo da l'Asia, com Confucio o Buddha. Cheich filòsof a rivo da l'Età ëd mes an Euròpa, com Jermo d'Ockham o Tomà d'Aquin. Tra ij filòsof dël 1600, 1700, e 1800 as treuvo Thomas Hobbes, René Descartes, John Locke, David Hume, e Immanuel Kant. Tra ij filòsof dël 1900 as treuvo Ludwig Wittgenstein e Jean-Paul Sartre. La paròla "filosofìa" a riva da due paròle dël grech (φίλος + σοφία), ch'a veulo dì "amor dël savèj".