Giuseppe Pellizza ëd Volped

Giuseppe Pellizza Giuseppe Pellizza a l'era nassù a Volped ël 28 ëd luj dël 1868 e a l'é mòrt ambelelì ël 14 ëd giugn dël 1907. A l'é stàit un pitor, prima dla corent divisionista, peui 'd cola social. Sò quader pi famos a l'é Ël Quart Ëstat, ch'a l'é conservà a la Galarìa d'Art Moderna ëd Milan. J'ani dla formassion Fieul ëd contadin, a l'ha amprendù le prime técniche dël dissègn ant la scòla ëd Castelneuv Scrivia, a l'ha peui studià a l'Academìa ëd le bele art ëd Brera andoa a l'é stàit anlev ëd Francesco Hayez e Giuseppe Bertini. Ant ël midem temp a l'ha arseivù ëd lession privà dal pitor Giuseppe Puricelli e a l'é peui stàit anlev ëd Pio Sanquirico. A l'ha mostrà për la prima vira soe euvre a Brera dël 1885. Furnì jë studi milanèis, Pellizza a l'ha decidù ëd seguité soa preparassion a Roma, ant un prim moment ant l'Academia'd San Luch e peui ant l'Academìa 'd Fransa a Villa Medici. Delus da Roma, a l'ha chità la sità për andé a Firense andoa a l'é andàit ant l'Academia dle Bele Art con Giovanni Fattori coma magìster. A la fin ëd l'ann académich a l'é andàit torna a Volped për dedichesse a la pitura dla natura. Nen sodisfàit da soa preparassion a l'é andàit a Bérghem, andoa ant l'Academia Carrara a l'ha fàit ëd cors privà con Cesare Tallone. Dël 1899 a l'ha visità Paris ant ij di ëd l'Esposission universal e a l'ha peui studià a l'Academìa Ligustica 'd Génoa. Ruvà torna a Volped dël 1892 a l'é mariasse con na campagnin-a, Teresa Bidone e da col midem ann a l'ha giontà a soa firma le paròle "da Volped". J'ani dla maduridà Ël pitor an costi ani-sì a l'ha bandonà la pitura a ampast për passé al divisionism; parèj a l'ha avù la possibilità 'd comparisionesse con d'àutri pitor che a dovravo costa técnica coma Giovanni Segantini, Angelo Morbelli, Vittore Grubicy De Dragon, Plinio Nomellini, Emilio Longoni e Gaetano Previati. Dël 1891 a la Trienal ëd Milan a l'ha fàit n'esposission e parèj a l'é dventà famos ëdcò përchè a l'ha seguità a fé d'esposission an tuta Italia. Ël Quart Ëstat Artornà a Firense dël 1893, a l'é andàit a l'Institut dë Studi Superior, a l'ha visità peui Roma e Nàpoli. Dël 1900 a l'ha presentà a Paris l'euvra Lë specc ëd la vita. Dël 1901 a l'ha furnì soa euvra pì famosa Ël Quart Ëstat euvra che a l'avìa preparà an des ani dë studi e fatiga. L'euvra a l'è stàita presentà n'ani dòp a la Quadrienal ëd Turin ma a l'ha pa arsèivù 'l favor dël pùblich e, al contrari, a l'é stàita na delusion për vàire litrà e artista amis ëd Pellizza. Mòrtie Segantini, dël 1904 Pellizza a l'ha fàit un viagi an Engadina, leu segantian, për medité sle motivassion e l'ispirassion dël pitor che a l'era staje sò magìster. Dël 1906, mersì a në spantiament sempre pì grand ëd soe euvre ant j'esposission nassionaj e anternassionaj, a l'é stàit ciamà a Roma, andoa a l'ha vendù n'euvra a lë Stat Italian: Ël Sol, destinà a la Galarìa d'Art Moderna. A smijava che a fussa l'achit ëd na bon-a época ma con la mòrt ëd soa fomna dël 1907, l'artista a l'é cascà ant na granda depression, fin-a a la mira che aj 14 ëd giugn dël midem ann, quand a l'avìa ancora pa 40 ani, a l'é ampicasse ant sò studi 'd Volped. J'euvre prinsipaj Ël quart ëstat (Galarìa d'art moderna ëd Milan) Fiuman-a (Academia ëd Brera ëd Milan) Ambassador dla fam (Cìvica Galarìa d'Art Moderna ëd Milan) Ël Sol (Galarìa Nassional d'Art Moderna ëd Roma) L'amor ant la vita (Colession privà a Lonedo) Lë sponté dël sol (Colession privà a Turin) Lingerìa al sol (Colession privà a Milan) Spassgiada amorosa (Pinacotéca Cìvica d'Àscoli Picen) Pra fiorì (Galarìa Nassional d'Art Moderna ëd Roma) Statua a Villa Borghese (Galarìa Nassional d'Art Moderna ëd Venessia) Lë specc ëd la vita (Museo cìvich ëd Turin) Ël nijà (Pinacotéca Cìvica ëd Lissandria) Idili ëd prima (Colession privà) Ij musé Lista 'd musé che anté che a-i son euvre dl'artista: Galarìa d'Art Moderna ëd Milan Galarìa Nassional d'Art Moderna ëd Roma Pinacotéca Cìvica ëd Lissandria Pinacotéca cìvica d'Àscoli Picen Galarìa Cìvica d'Art Moderna e Contemporania ëd Turin