Hamas

Hamas (acrònim ëd Ḥarakat al-Muqāwama al-Islāmiyya, حركة المقاومة الاسلامية, Moviment ëd l'arzistensa islàmica, حماس -che an àrabo a veul dì antusiasm-), a l'é un , creà ai 9 dë dzèmber 1987 a Gaza, doi di dòp l'achit ëd la prima Intifada, da ses Frej mussulman ch'a j'ero afilià ai Frej giordan. A l'é na formassion nassionalista religiosa palestinèisa. L'ala militar dël moviment, le brigà Ezzedine Al Qassam, a l'é stàita fondà dël 1989.

Cofondador ëd Hamas, Ahmed Yassine a n'é stane ël cap ëspiritual fin-a a sò sassinament dël 2004. Sò sucessor, Abdel-Aziz Rantissi, a l'ha fàit l'istessa fin pòch ëd temp apress. Ancheuj l'organisassion a l'é dirigiùa da Khaled Mechaal, ch'a viv an esili a Damasch.

Sò ròl an Palestin-a

Hamas a l'ha mai fàit pàrt ëd l'Organisassion ëd Liberassion dla Palestin-a. Butà ant ël canton apress j'Acòrd d'Òslo dij 13 dë stèmber 1993, combatù con fòrsa dai servissi ëd sicurëssa dl'Autorità palestinèisa, Hamas a l'ha profità dël faliment dël process ëd pas. Antant che ël Fatah a l'era discredità da la corussion e ël clientelism, la combatività ëd Hamas, comprèis sò ricors al terorism, a l'ha agrandì soa popolarità: vàire palestinèis as son avzinasse vers soe rej motobin eficass d'assossiassion caritative. L'intransigensa ëd Hamas ant ij confront dj'israelian, ël grand nùmer dij mòrt e përzoné an soe file, a l'han contribuì a soa popolarità.

Hamas a l'é motobin ativ ant j'università e ant j'organisassion professionaj. La caterva d'assossiassion creà ant le borgià për le fomne e le masnà - formassion professional, amprendiment dël Coran, educassion a la polissìa e a la salute - a l'han giutà soa afermassion, dzortut ant le zòne pì pòvre.
Soa vitòria a j'elession munissipaj ch'a l'han precedù j'elession legislative dij 25 ëd gené 2006 a l'han daje dle neuve responsabilità ant la gestion dla vita ëd tuti ij di ant la pì part dle grande sità.
A l'ha 74 segg su 132 ant ël parlament palestinèis.

A mità giugn 2007 a l'ha pijà ël podèj con un colp ëd man ant la Banda ëd Gaza.

La carta ëd Hamas

La carta ëd Hamas a l'é stàita scrivùa dl'ost 1988 e as compon ëd 36 artìcoj. Ël moviment as presenta coma na branca dij Frej mussulman palestinèis.
Tutun a l'é ansissé che Hamas a fa pì nen arferiment a costa carta.

Al di d'ancheuj ij responsàbij ëd Hamas a son pro dla creassion ëd në stat palestinèis ant ij termo dël 1967, con Gerusalem est për capital.

Ij rapòrt con Israel e la comunità antërnassional

A l'achit Ahmed Yassine a l'ha godù dla benevolensa d'Israel, consentrà an sla lòta contra l'OLP: a l'ancamin dj'agn 1970, Ariel Sharon, antlora responsàbil militar ancarià 'd Gaza, a l'ha fàit fin-a finansié ëd sot-man le moschee dij Frej. L'emergensa d'ës moviment a përmëtìa 'd contrasté la tut-presensa dël Fatah ëd Yasser Arafat.
Apress, l'evolussion ëd Hamas vers la lòta armà a l'ha comportà un fòrt cangiament ëd l'ategiament d'Israel, ancor pì che j'islamista a j'ero contra j'acòrd d'Òslo e l'arconossiment d'Israel.

Fin-a al 1992, dàita dl'anscrission ëd Hamas an sla lista dj'organisassion teroriste da part dël goern ëd jë Stat Unì, l'aministrasson merican-a a tnisìa dij contat con Hamas; apress a l'ha rompù tuta liura ofissial. J'europengh a son andàit dapress a costa posission.

Cand la comunità antërnassional a l'ha possà Hamas a partissipé a j'elession dël 2006, soa vitòria a l'ha spiassala. Antlora a l'ha amponù a Hamas tre condission preliminar a tuta colaborassion: arconossiment d'Israel, acetassion dj'acòrd a parte dal 1993, arnonsia a la violensa. Hamas a l'ha sempe arfudà.
Ancheuj ij responsàbij ëd Hamas a consìdero che Israel a l'é na realtà ch'a l'é impossìbil ignoré, ma a veulo ancor nen arconòsslo.