Jacques Panijel

Biòlogh e regista. D'orìgin romen-a, Jacques Panijel a l'era nà ai 22 dë stèmber 1921 e a l'é mòrt a Paris ëd n'insuficensa ëd cheur ai 12 dë stèmber 2010. A vint agn a l'ha fàit l'Arzistensa e dël 1948 a l'ha publicà un romanz , La rage, su coj agn. Panijel a l'ha creà con Pierre Vidal-Naquet e Laurent Schwartz ël Comità Maurice Audin, për conòsse la vrità an sla mòrt ëd cost assistent an matemàtica a l'Università d'Algeri, arestà dël 1957, torturà dai paracadutista e peui dësparì. Dël 1960 a l'ha sot-signà ël manifest dij 121 artista e anteletuaj ch'a arfudavo ëd pijé j'arme contra j'algerin. Arsercador al CNRS e ampiegà a l'Anstitù Pasteur, dël 1961 a l'ha fàit ansema a Jean-Paul Sassy un film, La peau et les os, girà an përzon, ch'a conta la stòria d'un carcerà acusà a tòrt d'avèj massà soa morosa e che ij sò cambrada a giuto a prové soa inocensa. Ël film a l'ha otnù ël premi Jean-Vigo. Ël grand colp ëd soa vita a l'é stàit d'avèj girà Octobre à Paris, un documentari an sla manifestassion ëd protesta dj'algerin organisà ai 17 d'otóber 1961. Costa manifestassion a l'é stàita crasà con violensa sota l'autorità dël prefet Maurice Papon. Ël film a l'é stàit censurà da j'autorità e a vnisìa projetà ëd fasson clandestin-a, fin-a a che n'antërvension dla polissìa a l'é riussìa a ampadronisse ëd la còpia. Mach dël 1973 ël film a l'ha passà la censura, apress un siòpero dla fam dël regista René Vautier; tutun a l'é mai stàit distribuì ëd fasson ofissial. Euvre prinsipaj La rage (romanz, 1948). La peau et les os (con Jean-Paul Sassy; film, 1961). Octobre à Paris (documentari, girà ëd fasson clandestin-a da otóber 1961 a avril 1962). Les albigeois (teatro).