Langhèt

Ël langhèt (o ëdcò langareul) a l'é un dialèt dla Lenga piemontèisa parlà ant la region stòrica dle Langhe. A l'é un dij dialèt orientaj dël Piemontèis e a l'ha dj'influense dla Lenga lìgura e dj'arcaism ch'a lo rendo un pòch diferent da d'àutre variant ëd costa lenga-sì. Vàire studios a diso che ël monregalèis (ël dialèt dël Mondvì) a farìa part ëd costa varietà. Caraterìstiche Tra le vàire caraterìstiche ch' i trovoma ant ël langhèt a-i peulo essje: Passagi d'la /a/ tònica a la /o/ duverta (A tònica velarisà): muraja > muròja Passagi d'la /s/ a la /sc/ tìpica lìgura: seurte > scieurte Passagi d'la /l/ a la /r/, tìpich ëd tanti dialèt conservativ dël Nòrd Italia: ël can > ër can Alba > Arba Passagi d'la /s/ a la /z/: Srèj > Zré ëd sà > ëd zà Trasformassion dël Latin /ct/ in /cc/: neuit > neucc Dle vire la /u/ a dventa /i/ e la /i/ as trasforma ant un ditongh: Turin > Tirèin Ij grup consonant latin /bl/ e /pl/ as trasformo an /c/ dossa: pieuve > cieuve (lìgur: ciêuve) bianch > gianch (lìgur: gianco) El sòn /g/ a peul dventé /z/ As treuvo paròle diferente d'la parlà stàndard: Vardé = Baiché (confronté l'ossitan beicar) Andova = a landa As deuvra pì 'd soens la negassion pa che nen Ma s'i contoma pa cole particolarità fonétiche e lessicaj, la sintassi a l'é pitòst fidela a la koinè piemontèisa e bin diferenta da cola lìgura. Proverbi an langhèt S'o sraina ëd neucc, ër bel tèimp o dura paid ëd in euv cheucc. Visadì: S' a dventa bel ëd neuit, ël bel temp a dura bele coma 'n euv cheuit.