|
Scritor e poeta an lenga piemontèisa.
Milo Bré (Druent, 4 Mars 1926 – Pianëssa, 10 Gené 2018) nassù da Fransisch Bré e Natalin-a Ballor, a l'era stranomà lë sforniòt da Pinin Pacòt, Armand Motura, Alfredo Nicola, Mario Alban, Attilio Spaldo e da j’àutri “vej” dla Companìa dij Brandé, ël moviment literari nassù dël 1927 a difèisa dla lenga piemontèisa. Chiel a l’era ‘l giovo dla companìa ch’a l’era vagnasse l’apògg dij grand che ‘n chiel, a rason, a voghivo l’avnì dla fiama ch’as dëstissa nen.
Milo Bré, mej conossù come l’Anvod dij Bré, a l’ha ‘nt soa atività literaria tant la poesìa e come la pròsa, ma ‘dcò djë studi ‘n sla lenga piemontèisa e ij primi lìber da dovré ‘nt le scòle con le masnà.
Soa euvra pì conossùa a l’è sicurament la Gramàtica piemontèisa (1967), stampà 'n pì edission e virà 'dcò n'italian, base ‘d tute j’àutre gramàtiche surtìe d’apress e arferiment për le përson-e ch’a s’avzino a la lenga piemontèisa scrita.
Sempe ‘n slë studi dla nòsta lenga a-i è n’àuta euvra basilar, ël Vocabolario Italiano-Piemontese (1976) e ‘l Vocabolario Piemontese-Italiano (1982).
Antra l'81 e l'83 a l'é 'dcò surtìe la Storia della letteratura piemontese ën 3 volum, ëndoa Milo Bré a part dai Sermon subalpin dël sécol ch’a fa XII fin-a a arivé ai poeta dij nòstri temp.
Për le scòle (e ‘nt lë spìrit ëd la fiama ch’as dëstissa nen ëd la Companìa dij Brandé) a l’ha scrit:
- Le prime vos ëd l’alba – ël prim lìber ëd le masnà (1990)
- Legende popolar piemontèise (1974)
- Conte, fàule e legende piemontèise (1977)
- Le fàule pì bele contà da Camillo Brero (1978)
Ma l’Anvod dij Bré a l’ha dèit ël mej ëd chièl ënt la poesìa e 'nt la pròsa con le cujie:
- Spluve (1949)
- Stèile... steilin-e (1956)
- Breviari dl’ànima (1962)
- L'ànima mia a s'anandia (1967)
- La bela stagion dl’Anvod dij Bré (1972)
- Amor polid e àutre conte (1972)
- Bin a la tèra e l'àutra bin (1977)
Soa passion për la lenga piemontèisa a l'ha 'dcò slargala 'n mes a la gent con:
- Ij Brandé - Armanach ëd poesìa piemontèisa (dal 1967 al 1984)
- Proverbi (1978)
- Arsetari dla cusin-a piemontèisa (1978)
- Calendari piemontèis (dal 1978 al 1984)
- Piemontèis ancheuj - mensil ëd poesìa e 'd coltura piemontèisa (da lë dzèmber ëd l'82)
Da la soa bondosa produssion gavoma ‘n tòch ëd pròsa ëndoa ch’as vogh bin soa përfonda religiosità, l’atacament a la tèra e a la famija. A l’é nen mach na fòto, a l’é cheicòs ëd pì.
| “
|
Bonora
Mama am ciamava e mi i sentìa soné quatr e mesa al cioché 'd piassa. A l'era scur coma la boca dël fornel, quand che i surtìa con mama për andé a Mëssa prima.
Ij mè sòco e le sòcole 'd mama a arsonavo sla stërnia e a arbombavo sù dla rampa.
A l'era bonora ma për la stra a-i passavo già j'ovrié an biciclëtta con la borsa che a pendìa dal tubo. A l'avìo dnans ël lum a cetilene che a tërmolava e a fasìa 'l reu bianch për tèra.
La fnestra dël panaté a l'era 'nvisca. La ciòca a disìa che a-j mancava un quart a la Mëssa e 'l son a savìa përfum ëd pan fresch.
Da j'arfiaj ampajà dle stale a-i fumava ant l'aria l'odor càud ëd vache monzùe e 'd giass arbogià.
I sentìa l'ànima legera e la man ëd mia mama am portava. I andasìo e recitavo 'l Bin.
E mach quand che i l'avìa servù Mëssa i sentìa che 'l sol a l'avìa rason dë sponté.
|
”
|
—Bonora
|
Ël 2 ëd giugn dël 2007 Giorgio Napolitano a l'ha conferì a Milo Bré l’onoreficensa ëd Sivalié dla Repùblica për mérit colturaj.
Për chi ch'a veul fé arserche pì ancreuse
modìfica
Brero, Camillo (1983). Storia della letteratura piemontese vol.II. Turin: Editor Piemonte in bancarella.
|
