La prefabricassion a l'é la pràtica 'd samblé 'd tòch ëd na strutura an na fàbrica o an n'oficin-a, e 'd trasporté ij tòch (montà o da monté) al sit ëd costrussion andoa che la strutura a dev ampiantesse. La definission a l'é dovrà për dësserne ës process da la pràtica pi convensional ëd trasporté ij materiaj da costrussion al sit anté che tuta la preparassion e ël samblage a l'é compì.

Con la nàssita dl'industrialisassion ëdcò l'edilissia a l'é rendusse cont ëd dovèj amelioré ij process produtiv antroduvend ëd neuv materiaj e 'd neuve manere për costruì. L'architet Eugène Viollet-le-Duc (1814-1879) a peul esse considerà 'l precursor dë sta trasformassion, dagià ch'a l'ha teorisà pr'esempi le costrussion ëd ghisa e fer an contrastand la mòda architetural ëd sò temp: lë stil neobaròch Beaux-Arts. Ma con ël Palass ëd Cristal për la Granda Esposission ëd Londra dël 1851, progetà da l'architet e giardiné anglèis Sir Joseph Paxton (1803-1865), as prinsipia a s-ciairé che vantagi as otnisìo an dovrand ant ël cantié ëd tòch già prontà an bòita.

Da antlor fin-a 'l dì d'ancheuj a son viaman ameliorasse le costrussion prefabricà, tant ch'a l'é dventà na técnica 'd costrussion dovrà an manera massissa. Sòn a l'è stàit favorì dal dësvlup dij machinari ëd movimentassion ant ël cantié. S'usage spantià a l'é anandiasse apress la fin dla sconda guèra mondial quand che lë bzògn ëd costruì torna an pressa tut lòn ch'a l'era stàit dësblà da la guèra a l'ha possà tant a prefabriché. Sòn a l'é capità dzortut an Fransa, për vorèj dij produtor ëd ciman (Camus, Coignet) e ant ij pais dël bòch comunista anté che la rèida programassion cònomica sossialista a mirava a batì 'd condomini për tuta la gent an massa.

La qualità dë ste esecussion a l'é scarsa e con tanti difet për ël manch ëd na sperimentassion soagnà. Ij problema prinsipaj a l'ero dovù ai giont fra ij tòch ch'a dovìo garantì ëd duré e d'arziste bin a le solicitassion. Sti giont, studià a soa manera da minca 'n produtor, a rendìo 'l sistema costrutiv "sarà": as podìa mach dovré d'element produvù da l'istess produtor, për nen creé j'incompatibilità. Donca la prefabricassion a l'é dësvlupasse dantorn a vàire sistema, un për minca un produtor. La possibilità teòrica ëd produve un sistema ùnich antërcangiàbil, visadì 'n sistema "duvert", a l'é pa realisasse, dagià che la varietà 'd sistema motobin diferent a l'é dimostrasse pì bon-a a sodësféé la varietà dë bzògn ch'a-i era.

As peul classifiché la prefabricassion conforma a d'aspet diferent:

  1. Conforma 'l leu d'esecussion:
    • An në stabiliment o an na bòita: ël tòch strutural a dev esse batì, anmagasinà, trasportà an cantié, montà o samblà.
    • An cantié o a pe d'euvra: ël tòch a l'é batì dacant a l'euvra e posà davzin, fin-a quand ch'a l'é ora 'd montelo. Antlora quand ch'a l'é ora 'd montelo le gru a lo pijo e a lo samblo.
  2. Conforma 'l material dovrà:
    • Prefabricassion greva se fàita an dovrand ëd ciman armà o d'àutri materiaj pijà da la tèra.
    • Prefabricassion len-a se fàita con ëd profilà d'assel, alumini, bòsch, plàstiche o d'àutri materiaj con àuta arzistensa.
  3. Conforma a la geometrìa dij tòch modolar ëd prinsipi:
    • Prefabricassion linear se fàita con ëd trav e 'd pilie.
    • Prefabricassion pian-a o con panej, se fàita con ëd tòch ëd fassada e 'd tòch ëd solé.
    • Prefabricassion tridimensional, se fàita con dë stansie antreghe 'mé dë stansie d'alògg, o 'd servissi, e rampe.
  4. Conforma a la portansa dij tòch:
    • Portanta, quand che ij tòch prefabricà a son la strutura dla costrussion.
    • Autoportanta, quand che ij tòch a son stàbij daspërlor, ma pa bon e pa pensà për sostnì d'àutri tòch.
    • Portà, quand che ij tòch a pòrto nì d'àutr, nì lor istess, ma a l'han dabzògn d'esse sostnù da na strutura.
  5. Conforma a la sòrt ëd giont:
    • Sëcca (saldà, bulonà, e via fòrt)
    • Ùmida, con get ëd ciman ëd completament.
    • Anchërnà, con ij tòch ch'a basta monteje për fërmeje.
    • Sigilà, con ëd materiaj apòsta.

Vantagi e dësvantagi

modìfica
  • Àuta capacità: as peul batì 'd costrussion motobin gròsse
  • Aplicassion dl'industria
  • Temp ëd costrussion pì curt, men che la mità dël temp ch'a pija la costrussion an sël pòst.
  • Gnun-a amportansa dle condission meterològiche dësfavorèivoj durant la costrussion. As peul costruì fin-a con -20°C
  • Sistema 'd dzorvejansa dla qualità
  • Oportunità për neuve manere ëd batì
  • Edifissi san
  • Pcit consum d'energìa (për la costrussion)
  • S'as deuvro 'd materiaj bon, manera 'd batì motobin ecològica, ch'a peul anclude l'arsicl dij materiaj, meno ciadel e meno póer.
  • Còst pi cit e meno mnis.
  • Sigurëssa dij travajeur dël cantié

Dësvantagi

modìfica
  • Ëd përtus a podrìo formesse ai giont ant ij tòch prefabricà.
  • Se ij tòch prefabricà a son gròss, ël trapòrt a podrìa esse pì car che porté al cantié 'l material dont a son fàit, che la pipart ëd le vire as sambla mej.
  • Ëd gròss tòch prefabricà a l'han dabzògn ëd gru pesante e 'd precision dë mzura e 'd moviment mentre ch'as posission-o.
  • Ëd grand grup d'edifissi dl'istessa sòrt ëd tòch prefabricà a constituisso le pì brute e grise zòne ëd certe sità.