Ël Sangon (an italian Sangone) a l'é na dòira ëd Piemont, afluent dë snistra dël .

Përcors modìfica

An bici davsin a le rive dël Sangon

Ël torent a nass ant ël setor montan dle Prealp turinèise: la sorgiss as ciama Fontan-a Mura, an sël Còl dla Rossa (2017 m). Ël Sangon a travërsa ij teritòri dij comun ëd Coasse, Giaven, Tran-a, Sangan, Bruin, Rivàuta, Orbassan, Beinasch, ël Niclin e a finiss sò përcors gitandse ant ël Pò tra Turin e Moncalé.

La Val Sangon as treuva tra la Valsusa (andoa ch'a scor la Dòira Rivaria) a nòrd e la Val Chison (andoa ch'a scor ël torent Chison) a sud. Ant l'àuta val, fin a l'autëssa 'd Coasse, ël cors dël Sangon a l'è strenzù antra doi rìpid fianch; da la frassion Pont Pera la val a së slarga, con n'ampiëssa media d'11 km e larghëssa màssima an corispondensa 'd Giaven, prima 'd torna saresse davsin a Tran-a, andoa che l'ampiëssa a mzura mach 4 km. Da Sangan an peui, a càusa dij frequent prelevament ìdrich dl'aquedòt ëd Turin, ël cors dël Sangon a dventa sùit për la bon-a part ëd l'ani.

Statìstiche modìfica

A l'ha na portà media ëd 4,6 m3/sec[1], un bassin ëd 268,14 km²[2] e na longheur ëd 46,1 km.[2]

Portá media mensil modìfica

Portá media mensil (an m3)
Stassion: Confluensa ant ël (1951 - 1991)
Sorgiss : AA.VV., Piano di tutela della acque - Allegato tecnico II.h/1
Bilancio delle disponibilità idriche naturali e valutazione dell'incidenza dei prelievi - Bilancio idrologico - Rapporto tecnico; tabela 8, pag. 28; luj 2004; Region Piemont

Stòria modìfica

Al prinsipi del Neuvsent a j'era spontà quèich stabiliment balnear ant la zon-a ëd Mirafior: ancora apress la Sconda Guèra Mondial e fin-a a j'agn Sessanta, prima ëd la pì intensa urbanisassion ëd Turin, le rive dël Sangon a j'ero ël but duminical ëd vàire dle famije pì pòvre dla sità, ch'as podìo nen përmettse le vacanse al mar. Costa costuma a l'è stàita contà dal cantautor Gipo Farassino ant la canson Sangon Blues. Ëdcò Cesare Pavese a l'ha parlà dël Sangon (Tradiment, 1931).

Apress ël boom econòmich jë scàrich sivil e industriaj a l'han creà un fòrt anquinament ëd l'eva, tant che a son stàite antërdìe prima la balneassion e peui, ant ël 1996, ëdcò la pësca an tut ël trat ëd pian-a. Da la fin ëd j'agn Novanta j'ent locaj, an colaborassion con l'ARPA Piemont, a l'han anandià na serie 'd proget për la valutassion dle condission ambientaj e l'arsaniment ëd soe eve. La posission ëd tute le sorgiss d'anquinament (scàrich, derivassion) a l'è stàita definìa për mes d'un sistema ëd rilevassion satelitar. A l'è stàit fondà ël Parch Fluvial dël Sangon (ch'a conten part dij comun ëd Bruin, Orbassan, Rivàuta, Beinasch, ël Niclin e Turin) e a son previste l'union dij doi parch Colonnetti (comun ëd Turin) e Piemont (comun dël Niclin) e 'l compiment d'ulterior intervent d'arsaniment.

An sle rive dël Sangon a-i è ël Mausòlè dla Bela Rosin, an prinsipi tomba ëd Rosa Vercellana, ëdcò dita la Bela Rosin, fomna morganàtica ëd Re Vitòrio Emanuel II, edificà ant ël 1888.

Nòte modìfica

  1. Caratterizzazione bacini Idrografici (elab.I.c/7) - Allegato tecnico al Piano di Tutela delle Acque; Region Piemont, rev. dël 1m ëd luj 2004 (an sla rej ën .pdf: [1])
  2. 2,0 2,1 Caratterizzazione bacini Idrografici (elab.I.c/5) - Allegato tecnico al Piano di Tutela delle Acque; Region Piemont, rev. dël 1m ëd luj 2004 (an sla rej ën .pdf: [2])