Stepan Timošenko

Angegné. Stepan Prokofevicc Timošenko ( an ucrain Степан Прокофьевич Тимошенко) a l'é nassù ël 22 dzèmber 1878 an Ucrain-a, a l'ha peui tramudà ant j'USA durant la guèra sivila russa. A l'é considerà un dij fondator dla moderna angegnerìa mecànica. A l'é stàit un dij mèmber fondator dl'Academia dle Siense d'Ucrain-a, a l'ha scrivù d'euvre fondamentaj për l'angegnerìa mecànica, l'elasticità e l'arzistensa dij materiaj, dont la pipart a l'é dovrà bele ancheuj. Vita Timosenko a l'é nassù ant na borgià ëd Špotivka, ant l'Oblast ëd Cernihiv ant l'Imperi Russ (ant l'Oblast ëd Sumy dël dì d'ancheuj). A l'ha studià a la scòla Realnaya a Romny dal 1889 al 1896. A Romny sò colega dë scòla e amis a l'é stàit Ambram Ioffe, ch'a vnirà n'avosà fìsich dij semicondutor. Timosenko a l'é andàit anans con soa formassion, fin-a ch'a l'é lauresse a l'Università dij Traspòrt ëd San Peroborgh. Dòp la làurea dël 1901, a l'ha mostrà ant la midema anstitussion fin-a 'l 1903, quand ch'a l'é passà a travajé al Politécnich ëd San Peroborgh, andoa a l'é restà fin-a 'l 1905. A l'é peui andàit a mostré ant l'Università ëd Göttingen, dzorvisionà da Ludwig Prandtl. Ant l'otogn dël 1906 a l'ha otnù la cadrega d'Arzistensa dij materiaj al Politécnich ëd Kiev. St'artorn an Ucrain-a a l'é stàit ël moment pì amportant për soa vita përsonal. Dal 1907 al 1911 da professor dël politécnich a l'ha fàit d'arserche sij prim modej dël métod dj'element finì për lòn ch'a rësguardava ij càlcoj dl'elasticità, con l'ansidit métod ëd Rayleigh. Durant costi agn a l'é ëdcò stàit pionié ant lë studi dël flambage e a l'ha publicà la prima edission ëd sò famos test Fòrsa dij materiaj. A l'é stàit elegiù decan dla division d'angegnerìa strutural dël 1909. Dël 1911 a l'ha sot-signà na protesta contra 'l Ministr ëd l'Educassion Kasso e a l'é stàit licensià dal Politécnich ëd Kiev. Dël 1911 a l'ha vagnà 'l prémit Zhuravski da l'Università dij Traspòrt ëd San Peroborgh, e sòn a l'ha giutalo a dzorvive dòp avèj perdù 'l travaj. A l'é donch andàit a San Peroborg anté ch'a l'ha travajà da assistent e peui da professor ant l'Anstitù Eletrotécnich e ant l'Anstitù dle ferovìe dal 1911 al 1917. Durant ës perìod a l'ha dësvlupà la teorìa dl'elasticità e la teorìa dla trav e a l'é andàit anans con sò studi dël flambage. Dël 1918 a l'é tornà a Kiev e a l'ha colaborà con Vladimir Vernadsky a fondé l'Academia dle Siense Ucrain-a, la pì veja Academia dle Siense fra le repùbliche soviétiche, apress cola russa. Dòp che ij soldà dël general Denikin, a l'han pijà Kiev dël 1919, Timošenko a l'ha tramudà da Kiev a Rostov an Dòn, peui a l'ha viagià për Novorossiysk, Crimea e Costantinòpoj fin-a an Jugoslavia. A Zagabria a l'é fërmasse e a l'ha otnù na cadrega al politécnich. Dël 1920, durant la curta anvasion dij polonèis an Ucrain-a, Timošenko a l'é tornà a Kiev, a l'ha pijà soa famija e a l'ha portala tuta a Zagabria. A l'é arcordà për soe lession an lenga russa, combin ch'a së sforsava 'd dì pì paròle ch'a podìa an lenga croata: jë student a l'ero bon a capilo assè bin. Stat Unì Dël 1922 Timošenko a l'ha tramudà ant jë Stat Unì d'América anté ch'a l'ha travajà për la companìa Westinghouse Electric Corporation dal 1923 al 1927, quand ch'a l'é vnù professor a l'Università ëd Michigan, anté che chiel a l'ha anandià 'l prim cors d'angegnerìa mecànica. Sòj test a son stàit voltà an trantesses lenghe. Sòj prim test e scartari a l'ero scrivù an russ; pì tard a l'ha publicà tut an anglèis. Dal 1936 a l'é stàit professor dl'Università dë Stanford. Dël 1957 la Sossietà American-a dj'Agnegné Mecànich (ASME) a l'ha anstituì na midaja con sò nòm, e chiel a l'é stàit ël prim ch'a l'ha arseivula. Sta midaja a conferma sò arconòssiment 'me autorità ant ël camp dl'angegnerìa mecànica e a arcòrda soe contribussion da autor e magìster. La midaja Tymošenko a l'é assegnà ancor ancheuj. Oltra sòj test, Tymošenko a l'ha scrivù L'educassion d'angegnerìa an Russia e soa autobiografìa antitolà Com im arcòrdo, publicà an russ dël 1963. Dël 1960 a l'ha tramudà a Wuppertal (Almagna òvest) për sté con soa fija. A l'é mòrt dël 1972 e soe sënner a resto ant ël simiteri ëd Palo Alto, an Califòrnia.