Vairòle

Ël vìrus dlë vairòle Le vairòle a son un vìrus. A son ëstàite dësreisà dël 1977, ma ant jë Stat Unì e an Russia a l'han goernane d'arserve. Ël DNA dle vàirole a l'é formà da 180.000 cobie ëd base. Stòria dle epidemìe Scond sécol Na cita malavia ëd vairòle an forma acuta. A l'han dë esse stàit antra vàire milion ij sitadin roman mòrt an ste condission-sì, dij temp dla prima epidemìa La prima neuva dla presensa dle vairòle ant ël mediterani a l'é dël 165, sot a l'imperator March Aureli. Al dì d'ancheuj a son vàire jë stòrich ch'a penso ch'a sia stàita costa-sì un-a dle càuse prime (se nen la prima) dla fin dl'Imperi Roman an ossident. Për tant ch'i l'abio nen dij nùmer precis, i soma che l'epidemìa a l'ha avù n'efet disastros dzortut ansima a le sità, ch'a j'ero la base dl'imperi. A fé monté la mortalità a son ëstàite tant la question che ij servissi igiénich e la meizin-a d'antlora a l'ero lòn ch'a l'ero, che la question che la popolassion, nen avend mai ancontrà prima 's mal-lì, a l'avìa nen podù dësvlupé gnun-a difèisa imunitaria. La conseguensa prima dl'epidemìa a l'é stàita 'l droché dla base fiscal dl'imperi, ch'a l'era tuta basà ansima a le sità, e 'l deurb-se d'un moment ëd debolëssa militar ëmnà tant da 'nt l'avej pì nen j'arsorse për paghé ij soldà che da la mòrt ëd vàire 'd coj ch'a-i ero. La depression econòmica e demogràfica ch'as anandia ant la part ossidental dl'imperi dapress a l'epidemìa a finirà pì nen, e a la fin dle fin a la mnerà a droché n'imperi che giumaj a l'ha pì nen assé nì 'd gent, nì 'd sòld për controlesse soe tere. Bibliografìa Treadgold, Warren (2001). A concise history of Byzantium. New York: Palgrave.