Castel ëd Fén-is

Ël castel ëd Fén-is Ël castel ëd Fén-is a l'é stàit tirà su vers ël 1350 da Ajmon ëd Challant. Mità na ca fòrt, mità ca 'd vilegiadura, ël castel a resta an sla pian-a, davzin al pais ëd Fén-is, an Val d'Osta, dominand na porsion ëd teritòri sensa difèise naturaj. A l'é n'esempi complet d'architetura dl'età ëd mes. Ël castel a l'é l'arzultà 'd vàire campagne ëd costrussion ëmnà dai Challant, ch'a l'han daje soa fisonomìa ch'i podoma s-ciairé al di d'ancheuj. Le galarìe e le stansie a l'anterior a son decorà con soen minussios: dzoratut soa cort a l'é 'n bisó, për soa forma grassiosa e ij sò fresch. Da la sconda mità dël sécol ch'a fa XV a j'ancamin-a për ël castel un perìod ëd decadensa, e a finiss për esse bandonà. Për ël salvatagi as dev dì mersì a l'anteresse d'Alfredo d'Andrade ch'a l'ha catalo dël 1859 e, apress avèjne restaurà ij tòch pì mal butà, a l'ha fane cadò a lë stat. A Turin, al Valentin, a n'han fane na soa arprodussion.