Gioana d'Arch

Gioana d'Arch Santa Gioana d'Arch ëstranomà La Pulcelle d'Orléans (an fransèis Jeanne d'Arc), nassùa dël 30 ëd magg dël 1431, a l'é n'eroin-a nassionala ëd la Fransa. A l'é ëdcò na santa dla Gesia Catòlica. A l'era na fija nassùa ant l'est ëd la Fransa, ch'a disìa che Nosgnor a la giutava. A l'ha portà j'armà fransèise a vagné vàire bataje ant la guèra dij 100 agn e a l'ha giutà Carl VII ëd Fransa a esse ancoronà re. Pijà përzonera dai Borgond, alià dj'anglèis, a l'é stàita condanà com erética e brusà com masca quand a l'avìa mach 19 agn. 24 agn apress, ël papa Calist III a l'ha arconossula nossenta e a l'ha proclamala màrtira. A l'é peui stàita beatificà dël 1909 e canonisà dël 1920. Gioana d'Arch a l'é na figura amportanta dla siviltà ossidental. Scritor avosà com William Shakespeare, Mark Twain e Voltaire a l'han scrivù dzor chila. A son ëdcò stàit fàit vàire film dzor Gioana d'Arch. Vita Nassùa ant na famija ‘d paisan dla Borgogna, a 13 agn comenser a crèj-se visità da santi e àngel (San Michel, Santa Catlina, Santa Margrita) che l’a persuadero, dnans a fé pietà, e apress, descrivend-jë ij problema dla Fransa, i-j presentero tanbe 'n vorèj divin la cassà dij’anglèis da la Fransa. Ansì, persoadùa mariman d'esse stàita sernùa da Dé per compir la salvassion dla Fransa, as convinsir ëd ragionge nesche obietiv: liberassion d'Orléans e consacrassion a Reims dël re Carlo VII; an second temp, ataché i Anglo-Borgognon. Abandonà la ca paterna dël gëné 1429, as presenter a la cort ëd Carlo VII e oten-ir ëd podèj comandé l’armà qu’a l’era an camin ëd socore Orléans. La sò presensa a l’ancorager j’ëstrup: antra magg e lugn Orléans fur libërà