Gioann (apòstol)

Gioann, fieul ëd Zebedé e frel ëd Giaco ël magior, a l'era un dj'apòstoj ëd Gesù ëd Nàsaret. Pëscador, a l'é l'autor o la sorgiss dël quart evangeli, ëd tre litre e dël lìber dl'Arvelassion. Scond Giròni e Agustin a l'é mai mariasse. Tanme dissìpol dël Batista, a l'é stàit antra ij prim ch'a son andàit dapress a Gesù. A l'ha avù na posission particolar antra ij dódes, con Simon-Pero e sò frel Giaco; a l'é stàit present a j'assion pì amportante fàite da Gesù ch'a-j j'era afessionà an manera particolar. Ant ël quart evangeli, Gioann a peul esse identificà con col che l'autor a ciama ël dissìpol al qual Gesù a vorìa bin. Durant la passion ëd Gesù a l'ha scotà, ansema a Pero, ël process. A l'é stàit l'ùnich antra j'apòstoj e ij dissìpoj a esse present a la mòrt ëd Gesù, dacant a Marìa, che Gesù a l'ha afidaje (Gioann 19,25-27). Con Pero, Gioann a l'ha arseivù da Marìa ëd Màgdala ël prim anonsi ëd l'arsuression (Gioann 20,2); a l'ha corù fin-a a la tomba e a l'ha chërdù a l'arsuression an ës-ciairand 'me ch'a j'ero butà ij linseuj (Gioann 20,6-9). A l'é stàit ël prim a arconòsse Gesù arsussità cand chiel-sì a l'é mostrasse al lagh ëd Tiberìad (Gioann 21,1-13). Dal lìber dj'At d'apòstoj i soma che Gioann a l'era con Pero cand chiel-sì a l'ha varì un sòp a Gerusalem (3,1-8); ël sinedri a l'ha falo ciapé përzoné con Pero (4,19 e apress); a l'é torna butà an përzon për via dla predicassion, peui foatà (5,18-42); a l'é mandà an Samarìa con Pero për ranforsé la fé che ël diaco Filip a l'avìa già spantià (8,14 e apress). Ant la litra ai Gàlat, Pàul a lo designa tanme un-a dle pilie dla Cesa ëd Gerusalem (2,9). Chèich agn apress, a l'ha chità Gerusalem e a l'é partì a evangelisé l'Asia Minor, anté ch'a l'ha dirigiù la Cesa d'Éfeso e le comunità dj'anviron. Gioann a l'ha pa patì ël suplissi, ma scond Irené a l'é stàit vìtima dla përsecussion ëd Domissian vers ël 95. As conta che a Roma a l'é stàit campà andrinta a 'n pajeul d'euli bujent, ma a l'é surtine sensa dann. Mòrtie l'imperator, a sarìa tornà a Éfeso, andoa a l'é mòrt motobin vej, sota Trajan. L'evangeli ëd Gioann L'evangeli ëd Gioann a l'é stàit ëscrivù antra j'agn 80 e 100. La tradission antica a l'é unànima ant ël fortì che a l'é stàit ëscrivù a Éfeso. Tanme evangelista, ël sìmbol ëd Gioann a l'é l'òja.