Leszek Kołakowski

Filòsof.
Leszek Kołakowski a l'era nà a Radom, an Polònia, ai 23 d'otóber 1927 e a l'é mòrt a Oxford ai 17 ëd luj dël 2009.
Sò travaj a l'ha avù n'anfluss ancreus ant l'Euròpa sentral e ant ël mond anglo-sasson.

Dël 1953 a l'é dotorasse a l'Università 'd Varsavia con na tesi su Spinoza; pì tard a l'é stàit nominà professor ant la midema università.

Dël 1966 a l'é stàit taparà via dal Partì Ovrié Unificà Polonèis. Doi agn apress, ansema a cheidun dij sò colega, a l'han gavaje ël pòst da professor a l'università e a l'han antërdije ëd mostré e ëd publiché. Antlora chiel a l'ha tramudà an Canadà, a l'ha peui mostrà a l'università ëd Chicago e dal 1970 a l'ha vivù a Oxford.

Sò pensé e soa evolussion

Për Kołakowski la filosofìa e l'era n'esercissi ëd libertà, dël drit inalienàbil ëd mincadun ëd servisse ant ij sò afé ëd soa rason sensa ciné la testa a qualsëssìa pression esterior.
Ant l'istess temp, as rendìa cont ëd le mnasse che ant ël mond a pèiso an sla libertà, an sla rason, an sla përson-a cossienta ëd soa singolarità e donca an sl'istessa filosofìa.
La difèisa dl'autonomìa dla filosofìa a l'é stàita l'idèja mèistra ëd soa euvra, da j'artìcoj ëd soa gioventura fin-a a jë scrit dij darié agn.

Dlongh apress la sconda guèra mondial, për Kołakowski ël prinsipal privo për la filosofìa a restava ant la religion alià a le fòrse dla regression, con a sò cò ël nasism. Ël marxism, che chiel a conossìa dzortut a travers dij lìber, a jë smijava bon për l'emancipassion dël pensé e dl'esistensa uman-a.
La comparassion antra 'l marxism dij lìber e col real a l'ha crasà j'ilusion ëd soa gioventura. A parte da la mità dj'agn 1950, Kołakowski a riva a la conclusion ëd na nulità anteletual dël marxism-leninism e dl'oror, dlë sfrutament e dla miseria con-naturà al regim ch'a n'avìa aplica ij precet. D'ës moment-sì, ëd fasson viaman pì ciàira, a buta ël privo prinsipal për la folosofìa ant j'ideologìe, dont ël comunism marxista a l'é un-a, ma pa la sola.
Da sòn a-i son ëvnuje dle prèise ëd posission polìtiche ch'a l'han falo taparé via dal Partì Ovrié Unificà Polonèis.

Për Kołakowski, ël fondament dla degenerassion totalitaria dël marxism a l'é soa convinsion constitutiva che ël géner uman a peul e a dev esse tut afàit padron dle condission ëd soa esistensa e rivé a esse sgnor assolù ëd sò avnì, sorpassé soe limitassion e dventé càusa ëd chiel-midem, visadì un dé.
Slontanasse dal marxism, a l'ha ancaminà a apressié ël ròl ëd la religion.

Soa difèisa dl'autonomìa dla filosofìa a l'era nen mach vers le chërdense coletive, le religion e j'ideologìe, ma ëdcò contra la siensa che, ëdcò chila, a sërca ëd l'arduve al ròl ëd n'utiss, 'me ch'a mostro ij filòsof positivista. E a la difend bele ëdcò contra chila-midema, contra l'anclinassion dla libertà e dla rason a rendse a la tentassion ëd sorpassé tuti ij lìmit, ëd dësmentié la corporità e la finitëssa pròpie dël sìngol e dël géner uman.

J'arconossiment

L'euvra ëd Kołakowski a l'ha avù n'arconossiment mondial ch'a l'ha valuje vàire premi prestigios; antra 'd costi, ël Premi Erasm dël 1983, ël Premi Tocqueville dël 1994, ël Premi Kluge dla Biblioteca dël Congress dël 2004.