Linia La Spessia-Rìmin

Da na mira stòrica, la Linia La Spessia-Rìmin a marca na serie d'isoglòsse ch'a fan la diferensa antra parlé italian setenrionaj e Toscan-a, dont a-i riva l'italian.

la Linia La Spessia-Rìmin (che dle vire a ciamo ëdcò Linia Massa-Senigalia), an lenghìstica romanza a l'é na linia ch'a marca na serie d'isoglòsse amportante ch'a fan la diferensa antra le lenghe romanze ch'a stan a sud e a est dla linia midema e cole ch'a stan a nòrd e a òvest. Antra le lenghe romanze dla part oriental a-i son

dëmentrè che a resto ant la famija romanza ossidental

A nòrd e a òvest dla linia (gava chèich varietà nòrd italian-a, coma 'l ligurin, ch'a l'é belfé ch'a l'abio përdù sta caraterìstica për anfluss dl'italian), ij pluraj dij sostantiv a son pijàit da 'nt l'acusativ latin, e për sòlit a finisso an -s, a-i n'anfa nen dël géner gramatical ò dla declinassion. A sud e a est dla linia, ij pluraj për sòlit a rivo da 'nt ël nominativ latin, e a cambio la vocal final për fé ij pluraj. As peulo paragonesse ij pluraj dij nòm an vàire lenghe ambelessì sota. Com as ës-ciàira, ël piemontèis a l'ha soa solussion d'antrames, coj pluraj mascolin nen declinà, e coj fomnin declinà a l'italian-a.

Rumen Italian Spagneul/Portughèis Fransèis Piemontèis Latin nom. pl. Latin ac. pl.
viaţă, vieţi vita, vite vida, vidas vie, vies vita, vite vitae vitās
lup, lupi lupo, lupi lobo, lobos loup,loups luv, luv lupī lupōs

Da na mira general, le lenghe romanze ossidentaj a smon-o dj'anovassion comun-e che cole orientaj për sòlit a l'han nen. N'àutra isoglòssa ch'a dròca ant sla linia La Spessia-Rìmin a-i intra con la prononsia ëd chèich consonant ch'as treuva antra vocaj. Parej, ël latin focus/focum a ven fuoco an italian e focul an rumen, ma fogo ant le lenghe italian-e setentrionaj (véneto), feu (con chërsativ fogon an piemontèis) e fuego an spagneul. La prononsia particolar, ël fesse pì dosse ò droché d'autut dë ste consonant a l'é na marca romanza ossidental; a resto mach ant le lenghe romanze orientaj. A-i son, comsëssìa, dj'ecession a st'isoglòssa: ij dialèt gascon dël sud-est dla Fransa e l'aragonèis dël nòrd dl'Aragon-a (Spagna) - che an teorìa a resto romanz ossidentaj - a manten-o 'cò lor la C latin-a.

Se sta linia a l'abia ò pura nò na gran amportansa a l'é soget ëd discussion, e soèns jë specialista tant ëd lenghe italian-e che ëd romanz an general a diso che 'd nò. Un-a dle rason a l'é che la division midema antra lenghe romanze orientaj e ossidentaj (a basela mach ant sj'isoglòsse) a l'é nen vàire stàbila. An discussion a l'é nen la division midema antra lenghe orientaj e ossidentaj, ma ël dovré dël criteri dj'isoglòsse.

Referense modìfica

Da noté che la paròla Lombard na vira (fin al 1600) a vorìa dì Cisalpin, nopà che al dì d'ancheuj a l'é mach pì arferìa a la Lombardìa .

  • Cravens, Thomas D. (2002) Comparative Romance Dialectology: Italo-Romance clues to Ibero-Romance sound change. Amsterdam: Benjamins.
  • Hull, Dr Geoffrey (1989) Polyglot Italy:Languages, Dialects, Peoples, CIS Educational, Melbourne
  • Hull, Dr Geoffrey (1982) The linguistic unity of Northern Italy and Rhaetia, PhD thesis, University of Western Sydney.
  • Maiden, Martin (1995) A linguistic history of Italian. Londra: Longman.
  • Maiden, Martin & Mair Parry (eds.) (1997) The Dialects of Italy. Londra: Routledge.
  • Bernard Comrie, Stephen Matthews, Maria Polinsky (eds.), The Atlas of languages : the origin and development of languages throughout the world. New York 2003, Facts On File. p. 40.
  • Stephen A. Wurm, Atlas of the World’s Languages in Danger of Disappearing. Paris 2001, UNESCO Publishing, p. 29.
  • Glauco Sanga: La lingua Lombarda, in Koiné in Italia, dalle origini al 500 (Koinés in Italy, from the origin to 1500), Lubrina publisher, Bérghem
  • Studi di lingua e letteratura lombarda offerti a Maurizio Vitale, (Studies in Lombard language and literature) Pisa : Giardini, 1983
  • Brevini, Franco - Lo stile lombardo : la tradizione letteraria da Bonvesin da la Riva a Franco Loi / Franco Brevini - Pantarei, Lugan - 1984 (Lombard style: literary tradition from Bonvesin da la Riva to Franco Loi )
  • Mussafia Adolfo, Beitrag zur Kunde der norditalienischen Mundarten im XV. Jahrhunderte (Vien-a, 1873)
  • Canzoniere Lombardo - a cura di Pierluigi Beltrami, Bruno Ferrari, Luciano Tibiletti, Giorgio D'Ilario - Varesina Grafica Editrice, 1970.

Cha' varda ëdcò modìfica