La Moldavia, nòm ufissial Repùblica ëd Moldavia (an romen Republica Moldova, përnonsià [reˈpublika molˈdova]) a l'é 'n pais sensa mar dl'Euròpa dl'Est, ch'a confin-a con la Romanìa a òvest e l'Ucrain-a a nòrd, est e sud. La capital a l'é Chişinău.
A l'ha na surfassa ëd 33.843 km² e a conta anviron 4.320.000 abitant, dont doi ters a son romenòfon e un ters a l'é russòfon.

La Moldavia a l'é stàita mèmber dle Nassion Unìe, dël Consèj d'Euròpa, dël WTO, dl'OCSE, dël GUAM, dël CSI, dël BSEC e d'àutre organisassion antërnassionaj. La Moldavia àor a mira a intré ant l'Union Europenga, e a l'ha aplicà 'l prim pian d'assion ëd tre agn ant l'àmbit dla Polìtica dë Vzinansa Europenga (ENP).

Anté ch'as treuva

modìfica

Ël nòm "Moldavia" a ven da l'omònim fium, dont la val a l'é stàita ël sènter polìtich dël Prinsipà ëd Moldavia fondà dël 1359. L'adoss dël nòm dël fium a l'é pa ciàir. Na conta a dis che 'l prinsi Dragoș a l'ha ciamà 'l fium parèj dòp avèj cassà n'ur con sò can Molda. Ël can, tròp strach, a l'é nijà ant ël fium, e sò nòm a l'é stàit dàit al fium e al prinsipà.

A l'adoss teritòri rumen, la Moldavia a l'é stàita gionzùa a l'Union Soviética apress la sconda guèra mondial. Dël 1991, na vira dësblasse l'Union soviética, la Moldavia a l'é vnùita indipendenta con j'istess confin dla Repùblica Socialista Soviética ëd Moldavia.

Ël 29 Luj 1994 a l'é stàita adotà la neuva constitussion ëd Moldavia. Na binda dël teritòri moldav arconossù, a la riva est dël fium Dnìster a l'é passà de facto sot ël contròl dël goern secessionista dla Transnistria dal 1990.

Conomìa

modìfica

As trata d'un pais dzortut agrìcol: a l'era ciamà la frutera dl'Union Soviética.
Dal cròl dl'Union Soviética, ël cit pèis dij servissi tersiari ant la conomìa dla Moldavia a l'ha tacà a chërse e a dominé 'l Prodot Interior Concc (ancheuj anviron 63,5%), 'me n'arzultà dël cal d'industria e agricoltura. Comsëssìa, la Moldavia a resta ël pais pì pòver d'Euròpa.

Organisassion polìtica

modìfica

La Moldavia (nòm ofissial: Republica Moldova) a l'é na repùblica parlamentar con un pressident 'me cap dë stat e 'n prim ministr 'me cap ëd goern.
Ël president a l'é Maia Sandu (Майя Санду) (dal 2020)
Ël Prim Ministr a l'é Natalia Gavrilița (Наталья Гаврилица) (dal 2021).