Netun (pianeta)

Nòm sientìfich: Neptune Categorìa: PIANETA Sènter orbital: SOL Element orbitaj $T\,\!$ 164,79 agn 5200 Ms (milion ëd sëcond) $a\,\!$ 30,10 UA 4503 Gm (milion ëd km) $i\,\!$ 1,768° sl'eclìtica 6,43° sl'equator dël Sol $\Omega \,\!$ 131,8° ....(longitùdin).... $e\,\!$ 0,0112 $\omega \,\!$ 265,6° T= perìod . a= semi-grandass i= inclinassion . Ω= neu assendent e= ecentricità . ω= argoment dël perieli Caraterìstiche fìsiche Diàmetro equatorial 49 528 km Sgnacament polar 0,0171 Massa 1,024 x 1026 kg Densità 1,638 g/cm3 Gravità 11,15 m/s2 Perìod ëd rotassion 16,11 ore = 57 996 s Inclinassion ëd l'ass 28,32° Pòlo Nòrd 19h57m (R.A.) 42,95° (D.) Albedo 0,41 Temperatura dla surfassa 72 K = -193 °C (livel: 1 bar) Pression pì che 100 MPa Atmosfera 85% idrògen 13% elio 2% metan Satélit 13 + anej Confront tra la Tèra e Netun. Osservassion Magnitùdin da 8,0 a 7,8 Diàmetro angolar da 2,2" a 2,4" Color bleu Perìod sinòdich 367 di Netun (dal latin NEPTUNUS, -I) a l'é 'l pianeta pì lontan dal Sol (a na distansa media ëd 4503 milion ëd chilòmeter), ël pì cit dij gigant gaseus dël sistema solar. A l'ha 'n diàmetro ch'a l'é quasi l'istess d'Uran, na frisa 'd meno, combin che soa massa a sia pì granda. N'ann ëd Netun a dura 164,79 agn terestr e soa giornà 16,11 ore. A l'ha tërdes satélit, dont ël pì important, Triton, dëscoatà dissèt di apress la dëscuverta dël pianeta, a l'é na gròssa lun-a con na fòrta atività geològica. A l'é probàbil ch'as sia formasse da n'àutra part e ch'a sia stàit peui ciapà dal camp ëd gravità ëd Netun. J'àutri dódes satélit a son cit. Dëdlà dl'òrbita 'd Netun ─ a 30 UA dal Sol ─ i trovoma pì nen d'àutri pianeta, tuti ij còrp ch'a-i é dëdlà a son ciamà ogèt trans-netunian (scursà TNO). La pì part ëd costi as treuvo andrinta a la Sëntura 'd Kuiper, popolà da pianeta nan, asteròid ëd varie dimension e comëtte. J'anej Ij sinch anej ëd Netun a son fàit ëd partissele ëd póer geilà. A son ëstàit dëscoatà dël 1984, peui la sonda Voyager 2 a l'ha mostrà ch'a j'ero sinch. An chèich pòst a son motobin fin, lòn che miraco as dev a la gravità ëd soe lun-e. La dëscuverta Da la Tèra, Netun a l'é nen visìbil a l'euj. Constatand la stravisa trajetòria d'Uran, ij siensià a l'avìo anmaginà che miraco n'àutr pianeta a na anfluensava ël moviment. Netun l'é stàit dëscurvì ai 23 dë stèmber dël 1846 da Johann Gottfried Galle a l'Osservatòri 'd Berlin, grassie a le prevision teòriche dël matemàtich Le Verrier. L'esplorassion Mach la sonda Voyager 2 a l'é rivà fin-a a Netun, dël 1989, apress un viage ëd dódes agn a travers dlë spassi. Voyager 2 a l'ha dëscoatà che vàire orissi as dësrolo su Netun e ëdcò dij lans d'asòt e póer ch'a rivo da Triton, possà da dij vent fòrt. La sonda a l'ha analisà j'anej e dëscoatà ses lun-e. Dagià che ël pianeta a l'é motobin leugn, ij signaj radio dla sonda a l'han butaje quatr ore për rivé an sla Tèra.