Uran (pianeta)

Nòm sientìfich: Uranus Categorìa: PIANETA Sènter orbital: SOL Element orbitaj $T\,\!$ 84,07 agn 2653 Ms (milion ëd sëcond) $a\,\!$ 19,19 UA 2871 Gm (milion ëd km) $i\,\!$ 0,770° sl'eclìtica 6,48° sl'equator dël Sol $\Omega \,\!$ 74,2° ....(longitùdin).... $e\,\!$ 0,0472 $\omega \,\!$ 96,7° T= perìod . a= semi-grandass i= inclinassion . Ω= neu assendent e= ecentricità . ω= argoment dël perieli Caraterìstiche fìsiche Diàmetro equatorial 51 118 km Sgnacament polar 0,0229 Massa 8,683 x 1025 kg Densità 1,318 g/cm3 Gravità 8,69 m/s2 Perìod ëd rotassion 17,24 ore = 62 070 s Inclinassion ëd l'ass 97,77° Pòlo Nòrd 5h9m (R.A.) 77,31° (D.) Albedo 0,51 Temperatura dla surfassa 76 K = -197 °C (livel: 1 bar) Pression 120 kPa Atmosfera 83% idrògen 15% elio 2% metan Satélit 27 + anej Confront tra la Tèra e Uran. Osservassion Magnitùdin da 5,9 a 5,32 Diàmetro angolar da 3,3" a 4,1" Color azur Perìod sinòdich 370 di Uran (an latin URANUS, -I, dal grech οὐρανός [oːranós]) a l'é 'l pì leger dij gigant gaseus dël sistema solar, pianeta ch'a fa set për distansa dal Sol. A l'ha 'n diàmetro ch'a l'é quasi l'istess ëd Netun, na frisa 'd pì, combin che soa massa a sia pì cita. Soa spëssa atmosfera as compon dl'83% d'idrògen, dël 15% d'elio e dël 2% ëd metan. Sota as treuva un seul ëd gas geilà ch'a sircondo na nos rocosa. Uran a l'ha na rotassion dròla, përchè sò ass a l'é quasi cogià an sël pian ëd l'òrbita - inclinassion ëd 98° - e a gira 'nt la diression contraria, an 17,24 ore. A diferensa da j'àutri pianeta, ij sò pòlo magnétich a son motobin leugn da l'ass ëd rotassion. Da la Tèra, Uran a l'é quasi nen visìbil a l'euj. A l'é stàit ël prim pianeta dëscurvì dòp dl'antichità, con ël telescòpi, grassie a l'astrònom William Herschel ai 13 ëd mars 1781. Chiel-sì a l'ancamin a vorìa ciamelo Georgium sidus, visadì la stèila ëd Giòrs, an onor dël re d'Anghiltèra Giòrs III. Le lun-e Uran a l'ha vintessèt satélit naturaj, dont ij quatr pì important a son Àriel, Ùmbriel, Titania e Òberon. Des ëd soe lun-e a son ëstàite dëscoatà da la sonda Voyager 2. A son ëstàite tute ciamà con dij nòm ëd përsonage dle piesse ëd William Shakespeare o dle poesìe d'Alexander Pope. J'anej Neuv anej d'Uran a son ëstàit dëscoatà dël 1977, cand a l'han ëstermà la lus ëd na stèila an passandje dëdnans. D'àutri doi a son ëstàit trovà da Voyager 2 e ij darié dal telescòpi spassial Hubble. L'esplorassion Uran a l'é stàit esplorà da la sonda Voyager 2 ch'a la butaje neuv agn da soa partensa da la Tèra për rivé a 82.000 chilòmeter dal pianeta. Voyager 2 a l'ha esplorane l'atmosfera, le lun-e, j'anej e lë stravis camp magnétich, prima ëd seghité sò viage vers Netun.