Tèra (pianeta)

Nòm sientìfich: Terra Sìmbol: 🜨 Categorìa: PIANETA Sènter orbital: SOL Element orbitaj $T\,\!$ 365,3 di 31,56 Ms (milion ëd sëcond) $a\,\!$ 1,000 UA 149,6 Gm (milion ëd km) $i\,\!$ --- sl'eclìtica 7,25° sl'equator dël Sol $\Omega \,\!$ --- ....(longitùdin).... $e\,\!$ 0,0167 $\omega \,\!$ 114,2° T= perìod . a= semi-grandass i= inclinassion . Ω= neu assendent e= ecentricità . ω= argoment dël perieli Caraterìstiche fìsiche Diàmetro equatorial 12 742 km Sgnacament polar 0,0033 Massa 5,974 x 1024 kg Densità 5,515 g/cm3 Gravità 9,78 m/s2 Perìod ëd rotassion 23,934 ore = 86 162 s Inclinassion ëd l'ass 23,44° Pòlo Nòrd 0h0m (R.A.) 90,00° (D.) Albedo 0,367 Temperatura dla surfassa 287 K = 14 °C (media) Pression 101 kPa Atmosfera 78% asòt 21% ossìgen Satélit 1 Tèra e Lun-a fotografà da lë Spassi (taje e distanse an proporsion). La Tèra (dal latin TERRA, -AE) a l'é nòst pianeta: andova che a vivo j'òmo ansema a milen-e d'àutre spécie, animaj e vegetaj. A l'é l'ùnich pianeta ch'i conossoma andova che a-i sia la vita e 'dcò l'ùnich che a l'abia d'eva ant në stat lìquid. Sovens, ant ël parlé ëd tuti ij di, i lo ciamoma ël mond. Ma a quaidun a-j pias ciamelo ël Pianeta Bleu. Ant ël sistema solar a l'é ël ters pianeta, partend da col pì davzin al Sol, con na distansa media ëd 150 milion ëd km. A l'é ël pì gròss dij pianeta 'd pera, con un diàmetro ch'a l'é pì che 12.700 km e na surfassa d'anviron 510.000.000 ëd chilòmeter quàder. La Tèra a gira dantorn a sò ass an 23 ore e 56 minute, provocand l'alternansa dël di e dla neuit. A gira dantorn al Sol an përcorend soa òrbita an 365 di e 6 ore. Sòn, ansema a l'inclinassion ëd l'ass, a pròvoca l'alternansa dle stason. J'estrem ëd l'ass a son ij pòlo, nòrd e sud. Ij sìrcoj polar a marco ij termo dij di polar. Un potent camp magnétich a para la Tèra da j'efer përturbator dël vent solar. A-j va dapress sò satélit natural, la Lun-a, che a mostra sèmper l'istessa facia, përchè a-i buta l'istess temp (27 di e 8 ore) për giré dantorn a sò ass e dantorn a la Tèra. Nòst pianeta a l'ha n'atmosfera corposa che a l'é fàita për lë 78% d'asòt, për ël 21% d'ossìgen, për l'1% d'àrgon e quàich gas minor. J'eve a quato pì che lë 70% ëd soa surfassa, spantiandse su anviron 362 milion ëd chilòmeter quàder. Strutura Ël seul esterior ëd la Tèra a l'é la crosta e a coata tuta la surfassa. Sota as treuva ël mantel, në spess seul rocos, ch'a sara la nos, motobin càuda e fàita dzortut da fer e nìchel. La part pi esterna dla nos a l'é lìquida, cola pi andrinta a l'é sòlida.