Assedi 'd Nissa Marìtima dël 1543

La situassion Ant le prime desen-e d'agn dël sécol ch'a fa XVI, la potensa dij turch a l'era motobin agrandisse. A l'avìo spantià ij sò teritòri vers l'Euròpa balcànica, l'Àfrica dël nòrd, ël Mediterani. Ij prinsi europengh a l'han sërcà d'aliesse për arpossé costa mnassa, ma a soagnavo ëdcò ij sò anteresse particolar. A l'é parèj che Fransesch I a l'é aliasse con lor e an giugn 1543, a Marsèja, l'amiraj turch Barbabarossa e doimila dij sò òm a son ëstàit arseivù an gran pompa: Fransesch I a vorìa ampadronisse ëd Nissa Marìtima, la dariera sitadela ch'as oponìa a la conquista completa djë Stat ëd Savòja, che ij fransèis a ocupavo da vàire agn. L'assedi Ël re a l'avìa butà ansema n'armada considerèivol, piassà sota 'l comand dël duca d'Enghien. L'assàut ëd costi vintmila òm a dovìa fesse ant ël midem temp për tèra e për mar, për fé rend-se an pressa la varnison nissarda ch'a contava mach tërzent òm. Al prinsipi d'ost, na flòta ëd pì che sent nav a l'é presentasse a Vilafranca e l'assedi a l'é ancaminà. A l'é stàit afros e ij dann terìbij. A-i son ëstaje dle milen-e ëd mòrt e d'autërtanti përzone arduvù an s-ciavensa dai turch. J'assediant a l'han riussì a ciapé la sità bassa, ma la sitadela a arzistìa, malgré ij bombardament ch'a son andàit anans për dle sman-e. La liberassion Rivaje l'anonsi che n'armada d'agiut a j'assedià a l'era an camin ch'a rivava, a j'8 dë stèmber fransèis e turch as son artirasse. Chèich di apress ël duca ëd Savòja Carl III an përson-a a l'é intrà a Nissa Marìtima coma liberator.