Ël castel djë SpìnolaLe orìgin dël borgh a armonto al 1166, quand ch'ël marchèis dël Monfrà Vielm V, ch'a l'avìa arseivù an feod da l'imperador Federich I Barbarossa ij pais ëd Castlèt, Ròca, Rondinaria e Tajeu, a dà l'assedi al castel ëd Paròd. Ant jë scontr ël pais ëd Rondinaria a ven devastà e j'abitant a s'arfugio an sla somità 'd na colin-a ch'a sovrastava la val dël torent Piòta e a fondo 'n pais ch'a ciamo Erma o Elma. Contut ch'ël pais a fussa pcit, soa posission ëstratégica a l'ha fàit sì ch'a sìo stàit costruì 'n castel ësgnoril fortificà e un borgh con sò arset për la difèisa dj'aliment an cas ëd guère. Ël castel a l'é già documentà dël 1185 quand che jë sgnor ch'a lo goernavo a l'han concedùlo ai Lissandrin an cas dë bzogn. A l'inissi dël sécol ch'a fa XIII, la Repùblica 'd Génoa a ancamin-a na lenta atività d'espansion ëd soa influensa ant ij teritòri dë dlà dij mont. Dël 1209 lë sgnor local Vielm Tonso as ciama vassal ëd la Repùblica e 'l pais a ven anfeodà prima a la Comun-a 'd Génoa, peui viaman a le famije genoèise Dla Vòlta, Dòria, Grij e Spìnola. A parte dal Tërzent, combin ch'ël pais a fussa goernà da famije genoèise, Lerma a l'é arconossùa tanme part dël Marcheisà dël Monfrà, sota la sgnorìa dla dinastìa dij Paleòlogh. A la fin dël Quatsent, Luca Spìnola a arcostruiss ël castel ant le forme ch'as peulo ancora amiré ancheuj. La cesa 'd San GioannLa famija Spìnola 'd Lerma a s'esauriss a la fine dël Sessent. Dël 1708, an séguit a la pas d'Utrecht, ël Ducà dël Monfrà a passa a Vitòrio Medeo II ëd Savòja e le sòrt ëd Lerma a saran lijà a cole dël Ducà 'd Savòja prima e dël Regn ëd Sardëgna peui.
D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 Lerma a torna ant ël Regn ëd Sardëgna, e dal 1859, an séguit a la riorganisassion aministrativa dël Decret Rattazzi (Lèj n.3702, 23 otóber 1859), a l'é aministrà sota a la Provinsa ëd Lissandria, al Sircondari ëd Neuve e al Mandament ëd Castlèt d'Òrba.
