Moran

La cesa parocial ëd San Gioann Batista Moran     Provincia: Provincia ëd Lissandria Nòm 'n italian: Morano sul Po Coordinà: Latitudin: ° ′ ′′ N Longitudin: ° ′ ′′ E Autëssa: m s.l.m. Surfassa: km² Abitant: Comun dj'anviron: Camin, Casal Monfrà, Conieu, Pont da Stura, Trin, Bàussla, Costanzan-a CAP: 15025 Prefiss tel.: 0142 Còdes ÌSTAT: 006109 Còdes fiscal: F707  Sit istitussional Moran (Morano sul Po an italian) a l'é na comun-a ëd 1.538 abitant dla provincia ëd Lissandria. Stòria L'atual borgh a l'é nassù vers l'ann 1000, an efet un dij prim ëstrument anté ch'as nòmina Moran a l'é dël 961. Prima as savìa che da ste part a-i era na borgià roman-a, maraman gàlica e prima ancor ëd popolassion ligurin-e. La dëscuverta ëd na necròpoj ant j'agn 1990 ant la frassion Pobiet a l'ha përmëttù 'd conòsse d'orìgin ancor pì antiche, dla fin dl'età dël bronz, valadì dël sécol XI aGC. As sa nen d'andoa a ven sò nòm, che a smija vnì da Aurianus da le cite sorgiss d'òr an sta zòna an riva al Pò; apress, con l'angagg ëd chèich s-ciav mòro për l'estrassion dël metal ël nòm a l'é vnù Maurianus. N'àutra teorìa a l'é che a Moran a podrìo esse staie vàire piante 'd moron dovrà për anlevé ij bigat dla seda, che ant la zòna a l'era 'n travaj spantià. La dariera teorìa a l'é che dij sivalié mòro a l'ero arparasse an sn'ìsola an mes a Pò davzin a l'atual comun-a 'd Moran, dòp ch'a l'avìo përdù na bataja e a l'avìo dovù lassé sò teritòri a Autij. Anviron dl'ann 1000 Moran a l'era part dla diòcesi ëd Vërsèj; dl'Aost 1182, në strument a l'ha passà 'l pais al Marcheisà ëd Monfrà. Dël 1431 Moran a l'é stàit ocupà da le trope dël Ducà ëd Savòja, ma dël 1435 a l'é tornà al Marchèis ëd Monfrà. Dël 1538 ël borgh a l'é pijà da Albert Bobba ëd Lu. Peui a son rivà dj'agn ant ij quaj la dominassion a l'é cangià an continuassion, con la presensa d'esèrcit forest e soldà. Dël 1685, cand a l'é dësmortasse 'l liniage dij Cattaneo, a l'é passà ai Marchèis Palet-Sanzoni e dël 1720 ël Duca Vitòrio Medeo II a l'ha falo passè ai Marchèis Mòss. A son passà dle desen-e d'agn tranquile. Cand a l'é stàit ghijotinà Luis XVI ëd Fransa, oltralp as proclama la repùblica e donch tuta l'Euròpa as arma contra 'l neuv Stat. Ëdcò Re Vitòrio Medeo III as lija con Àustria, Prussia e Spagna. Napoleon Bon-a-part a vagna a Marengh ël 16 Giugn 1800 e a bat l'esèrcit dj'Asborgh. Donch ël Piemont dël 1801 a ven la division militar fransèisa nùmer XXVII. Con la fin dl'era napoleònica ij Savòja a torno an sël tròno e Moran a-i va dapress a la stòria 'd Piemont e d'Italia. Aministrassion El sìndich a l'é Enzo Piccaluga (dal 28/05/2007). Anliure esterne Sit istitussional Arferiment