Ligurin

Ipòtesi ëd distribussion lenghìstica dij temp dl'Età dël Fèr, anviron al sécol ch'a fa VII aGC. Ij Ligurin (an grech: Λίγυες) a-i ero na popolassion antica dont a-i ven ël topònim Liguria. An temp proto-stòrich a-i ero stansià ant la Galia tant dadsà che dadlà da j'Alp. Con la geografìa dël dì d'ancheuj as peul dì ch'a stèisso an Liguria, ant la part setentrional dla Toscan-a, an Piemont, an Val d'Osta, ant na part dl'Emilia-Romagna, na part dla Lombardìa, e ant ël sud-est dla Fransa. J'arferiment clàssich e le marche ch'an ësmijo lassà da soa lenga ant la toponomàstica a podrìo fortì che ant dij moment motobin antich a fusso rivà fin-a an Italia sentral. Conforma a le conte dij Catàlogh d'Esìod (prinsipi dël sécol ch'a fa VI aGC) a sarìo stàit un-a dle tre gent "bàrbare" ch'a stavo a l'ossident dël mond (j'àutri a restavo j'Etìop e jë Schit). Dël IV sécol aGC Avien, ën fasend na tradussion ëd na conta d'un viagi ch'a l'é belfé ch'a fussa partì da 'n Marsija, a dis che la supremassìa dij Ligurin a la rivava fin al Mar dël Nòrd, anans ch'a fusso possà via da ij Selt. Topònim ch'a podrìo esse ligurin a son trovasse an Sicilia, tut longh a Ròno, an Còrsica e an Sardëgna. A sa pa 'd sigura se a restèisso dij pre-Indoeuropengh amparentà con j'Ibérich, ò pura na branca indoeuropenga amparentà con j'Itàlich e ij Selt, ò pura bele che na branca dij Selt. A l'é 'cò fortisse la possibilità ëd na chèich parentela antra Ligurin e Lepontin. Anco' n'àutra teorìa a veul ch'a rivèisso da 'nt la Bética (l'Andalusìa dël dì d'ancheuj). Col passé dël temp ij Ligurin a son mës-ciasse ansema ai Selt, ën formand na coltura selt-ligurin-a dont as sa motobin pòch. A l'é dzortut nen ciàir se le due popolassion a vivèisso ansema an vilagi comun, ò pura a stèisso an pòst diferent dl'istess teritòri. Ij Roman a l'han mai considerà ij Ligurin e ij Selt dla Galia Cisalpin-a un soget dë studi anteressant (coma a l'han fàit, pr'esempi, con le tribù germàniche) e donca tut lòn ch'i soma a ven da col pòch d'artrovament archeològich ch'i l'oma. Tribù Le nen vàire neuve lassane da grech e roman ansima a ij Ligurin an diso dzortut ij nòm ëd soe tribù. Antra j'àutre a son atestà: Apuan Bagienn Briniat Cerdiciat Comon Deciat Uburiat Friniat Garuj Ercat Ilvat Ingaunn Intemej Lapissin Lev Maricc Ossib Statiej Suelter Taurin Tiguj Vagienn Ch'a varda ëdcò Liguria Parlé dij ligurin