Paolo Ruffini

Matemàtich.
Paolo Ruffini a l'era nà a Valentano ai 22 dë stèmber dël 1765 e a l'é mòrt a Mòdena ai 10 ëd magg dël 1822.

Séghit al tramud ëd soa famija a Res dl'Emilia, dël 1783 a l'é anscrivusse a l'Università 'd Mòdena, andoa a l'ha studià matemàtica (an frequentand ij cors ëd Paolo Cassiani), medzin-a, filosofìa e literatura. A l'é laureasse an filosofìa e medzin-a dël 1787 e pòch ëd temp apress ëdcò an matemàtica.
An sucendend a Cassiani, dal 1787 a l'ha mostrà Anstitussion analìtiche an cola università; a l'ha ëdcò mostrà al liceo dipartimental e a la scòla dël geni. Ëd particolar anteresse a son ëstàite soe lession ëd càlcol fiamengh ch'a l'ha tnù dal 1787 al 1803. A l'era ëdcò un brav médich.

Dël 1798 a l'ha chità soa posission a l'università, përchè a l'é arfudasse ëd sot-signé lë strument ëd fedeltà a la Repùblica Cisalpin-a, ch'a l'era pen-a nassùa. A l'é tornà a mostré dël 1799 e dël 1804 a l'han afidaje la cadrega ëd Matemàtica fiamenga ant ël liceo dipartimental; a l'ha tnula findi al 1807, cand a l'ha arnonsiaje përchè a l'era stàit nominà professor ëd Matemàtica aplicà a la Scòla militar.

Restaurà dël 1814 l'Università ëd Mòdena, a l'é stàit nominà resior e a l'ha avù le cadreghe ëd Matemàtica aplicà e Medzin-a pràtica; dal 1815-1816 ëdcò cola ël Clìnica médica. A l'ha mostrà a l'università fin-a al 1822.

Soe contribussion matemàtiche modìfica

Teoria generale delle equazioni, 1799

Dël 1799 an soa memòria Teoria generale delle equazioni Ruffini a l'ha smonù për prim na dimostrassion, belavans nen precisa, che j'equassion algébriche ëd gré superior al quart a son nen arzolvìbij për radicaj.

A pòrto sò nòm modìfica

Euvre prinsipaj modìfica

  • La teoria generale delle equazioni in cui è provato che la soluzione algebrica di equazioni di grado maggiore di 4 è impossibile (1799, l'euvra ch'a l'ha falo ven-e arnomà)
  • Sopra la dimostrazione delle radici nelle equazioni numeriche di qualunque grado (1804)
  • Della immaterialità dell'anima (1806)
  • Riflessioni critiche sopra il saggio filosofico intorno alle probabilità del signor conte Laplace (1821)

Ruffini a l'ha lassà dle memòrie ëdcò an camp médich, dont un-a an sël tifo contagios, basà an sj'osservassion clìniche mnà durant l'epidemìa dël 1818-1819.