Pont material

Un pont material, o partissela, a l'é n'oget motobin cit che, da na mira matemàtica, a l'é tratà tanme n'oget sensa estension, an manera ch'a peula nen avèj dij moviment rotassionaj. As trata ëd n'oget coerent con n'identità e dle propietà fìsiche definìe, ch'a peul esse localisà an na region limità dlë spassi a 'n dàit moment. Bele che n'oget sensa estension a esista nen an natura, ël concet ëd pont material a ven motobin a taj, përchè ij còrp materiaj as compòrto soens 'me s'a fusso dij pont materiaj. A-i é nen damanca che un còrp a sia cit, ant ël significà sòlit, për podèj tratelo tanme un pont material. Për esempi, s'as considèra la distansa antra la Tèra e ël sol, rëspet a costa distansa Tèra e sol a peulo esse tratà coma dij pont materiaj. An efet, as peulo oten-se tante anformassion an sël moviment dël sol e dij pianeta, sensa dij gròss eror, an tratandje 'me 'd pont materiaj. Si un còrp a l'é tròp gròss da esse tratà coma un pont material, a peul esse tutun pensà tanme componù d'un grand nùmer ëd partissele. Còrp reaj dotà mach ëd moviment traslatòri as compòrto 'dcò lor tanme dij pont materiaj. Na partissela a l'é dita lìbera s'a l'é sogetà a gnun-a anterassion. Për la prima lej ëd Newton, na partissela lìbera o bin a bogia an linia reta con andi costant, opura a resta fërma (visadì con andi nul). La modelisassion matemàtica Da na mira matemàtica as peul modlé un pont material con na cobia (P,m) constituìa da 'n pont mòbil P ant lë spassi afin euclideo tridimensional (ch'a arpresenta lë spassi fìsich s-ciairà da n'arferiment) e 'n nùmer positiv m, dit massa inersial. Un pont material as dis lìber s'a peul assume qualsëssìa posission ant lë spassi e qualsëssìa andi.