Architetura neolìtica

Un dòlmen a Couto Esteves, Portugal D'abitassion gavà ant le ròche a Skara Brae, Scòssia Tomba, Mane Braz, Brëtagna L'architetura neolìtica a l'é l'ansem dë struture ch'a comprendo cà e arfuge dl'età ch'a va dal 10000 al 2000 aGC, visadì l'età dla pera, ëdcò dita neolìtich. Ant lë Vzin orient la coltura neolìtica a l'é s-ciodua pòch apress ël 10000 aGC ancaminand dal Levant Mediterani (Neolìtich pre-siràmica A e B) e spantiand-se da belelì a òvest e est. Le prime struture neolìtiche a peulo esse trovà an sud-est d'Anatòlia, an Siria e Irak dl'8000 aGC, le prime sossietà agrìcole an sud-est Euròpa dël 7000 aGC e an sènter Euròpa dël 5500 aGC. La gent american-a e passìfica a restrà a 'n livel tecnològich neolìtich fin-a ai contat con j'europengh, ma a-i son dcò ëd cite ecession (ant la Region dij Grand Lagh a son trovasse d'apie e ponte d'aram). Ij pòpoj neolìtich dël Levant Mediterani, Siria, Anatòlia, nòrd ëd Mesopotamia e Asia sentral a l'ero 'd grand costrutor ch'a dovravo dij mon ëd pàuta për batì 'd cà e 'd vilage. A Çatalhöyük le cà a l'ero tirà su e piturà con ëd sene elaborà d'uman e animaj. An Euròpa le cà longhe neolìtiche a l'ero costruìe con paloch e pàuta. Ëd tombe complësse a l'ero 'dcò costruìe. Dë ste tombe a-i na j'era vàire an Irlanda, anté ch'ai në resto ancor na senten-a. La gent neolìtica a l'ha batì sj'ìsole britàniche 'd longh baron, ëd tombe-stansie për soe sepolture, sòj fossaj riaussà, soe min-e 'd pera për j'henge e sòj monument an cursus. Ij prim poss d'eva neolìtich dla Coltura dla siràmica linear a son stàit trovà ant l'Almagna sentral vzin a Lipsia. Ste costrussion a son batìe an bòsch anchërnà e a son stàite datà fra 'l 5200 e 'l 5100 aGC. Ij Megalita trovà an Euròpa e dantorn ël Mediterani a son 'dcò stàit tirà su dël perìod neolìtich. Sti monument a comprendo sia 'd tombe megalìtiche, sia 'd templi e struture a but dësconossù, maraman religios o astronòmich. Ël pì vej templi megalìtich conossù a l'é Ggantija a Gozo. Le palafite neolìtiche a son ëstàite dëssotrà an Svessia a Alvastra e ant la zòna tut dantorn a j'Alp, con le reste dëscoatà ai lagh Mondsee e Attersee an Àuta Àustria. Ij prim archeòlogh 'me Ferdinand Keller a pensavo ch'a fusso d'ìsole artifissaj che la gent prestòrica a l'avìa formà, 'me a l'é capità con ij Crannog scossèis, ma ancheuj a l'é ciàir che la pì part dij sit a l'era batì sle rive dij lagh e mach apress a son stàit inondà. Ëd palafite arcostruìe a son mostrà a Zurigh ant ël musé al duvert d'Unteruhldingen (Pfahlbauland). Ant ij sit neolìtich romen, moldav e ucrain a-i ero dë struture ëd paloch e pàuta con coercc ëd paja e pian fàit con ëd tronch coatà 'd crea. A l'é ant ës moment-sì ch'a l'é 'dcò dësvlupasse la strutura dla cà burdei, ancor dovrà dai romen e da j'ucrain dël sécol ch'a fa XX. interior restaurà a Çatalhöyük, Turchìa Ij pì amportant sit archeològich neolìtich a son: Gérico ant ël Levant Mediterani, sit neolìtich dl'8.350 aGC anviron ch'a s-ciòd dla precedenta Coltura Natufian-a dl'era Epipaleolìtica. Çatalhöyük an Turchìa, 7.500 aGC Mehrgarh an Pakistan, 7.000 aGC Göbekli Tepe an Turchìa, anviron 9.000 aGC Nevali Cori an Turchìa, anviron 8.000 aGC Knap of Howar e Skara Brae, Ìsole Órcad, Scòssia, dal 3.500 aGC Pì che 3000 sit dla Coltura Cucuteni-Trypilian-a, dont cheidun con na popolassion ëd 15000 abitant, a l'han fiorì ant j'atuaj Romanìa, Moldavia e Ucrain-a dal 5.400 al 2.800 aGC. A në resto ancheuj. Lese 'dcò Stonehenge Nòte Anliure Esteriore Architetura prestòrica russa