Basaluss

Basaluss     Stat: Italia Region: Piemont Provincia: Provincia ëd Lissandria Nòm 'n italian: Basaluzzo Coordinà: Latitudin: 44° 46′ 02.2′′ N Longitudin: 8° 42′ 11.9′′ E Autëssa: 149 m s.l.m. Surfassa: 15,05 km² Abitant: 2.096 (2017) Comun dj'anviron: Bòsch Marengh, Cavirià, Fërsnèira, Francavila, La Priosa, Neuve, Pasturàuna CAP: 15060 Prefiss tel.: 0143 Còdes ÌSTAT: 006012 Còdes fiscal: A689  Sant protetor: san Gioachin  Festa dël borgh: tersa dumìnica d'ost  Sit istitussional Basaluss (Basaruss ant la parlà local, pronunsià con la rotacisassion monfrin-a, Basaluzzo an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 2.096 abitant , ant la provinsa ëd Lissandria. Ël pais as treuva a 22 chilòmeter da Lissandria, a n'autëssa ëd 149 méter e a resta an sël versant ëstentrional ëd la comba dël torent Lèm, davzin a la confluensa ant l'Òrba. Stòria Ël castel Ël teritòri 'd Basaluss a l'é stàit abità fin da n'época motobin antica: a-i son djë studios ch'a penso che un vilagi ligurin as trovèissa an s'ën terapien anté ch'ancheuj a s'aussa 'l castel. J'abitant a dovìo aparten-e a la tribù che ij roman a ciamavo Statielli e che a popolavo 'l Piemont sud-oriental. Artrovament archeològich a fan pensé che la region a fussa popolà 'dcò an época roman-a. Le prime sorgiss ch'a documento l'esistensa dël pais a armonto a l'ann 981, quand che l'imperador Oton II a don-a 'l vilagi an feod al monasté 'd San Salvador ëd Pavìa. La cession a l'é confermà chèich agn pì tard da l'imperador Oton III (1000) e dal re Arduin d'Ivrèja (1003). Dël 1249, ij drit sël pais a ven-o catà da la Comun-a 'd Lissandria. Dël 1348 Lissandria e l'area sogetà a soa giurisdission a fan sarament ëd fedeltà a Luchin Viscont e parèj për squasi doi sécoj Basaluss a resta sota al contròl dël Ducà 'd Milan. Dël 1467 ij drit feodaj e la proprietà dël castel ëd Basaluss a son vendù a Pero Fransesch Viscont. Dël 1497 ël feod a passa a la famija dël cardinal Giuliano Della Rovere, peui papa Giulio II. Dël 1634 ël feod a l'é antestà a la famija Gril. Dël Sessent Basaluss a subiss j'efet ëd le vàire guère che a oponevo fransèis e savojard contra j'ëspagneuj ch'a fasìo base a Lissandria: ël pais a l'é sovens ocupà e sachegià. Basaluss a resta sota la dominassion ëspagneula fin a l'inissi dël Setsent, quand che për efet ëd l'estinsion ëd la Cà Real ëspagneula a s'ancamin-a na guera 'd sucession ch'a ved la Fransa contra Austria e Savòja. La bataja 'd Neuve Ël Piemont a l'é ocupà dai fransèis ma dël 1706 la vitòria dj'austrìach e dij savojard a consent ël passagi dla Lombardìa a l'Austria e l'anession ëd Lissandria ai Savòja. Basaluss a passa parèj al Ducà ëd Savòja prima e al Regn ëd Sardëgna peui. D'apress a la Rivolussion fransèisa e a le guère d'espansion ëd la Repùblica Fransèisa, dël 1799 Basaluss e ij pais ëd j'anviron a son teatr ëd na gran bataja, conossùa tanme la Bataja ëd Neuve, antra l'esércit fransèis ëd l'Armà d'Italia comandà dal general Joubert e col ëd l'aleansa àustro-russa comandà dal general Suvorov e vagnà da costi. La bataja a porta a l'artirà dle trupe fransèise, ch'a sarìo però rientrà l'ann dòp, grassie a la Bataja ëd Marengh ch'a vëdrà 'l trionf ëd Napoleon Bon-a-part. Dal 1815 Basaluss a torna al Regn ëd Sardëgna. Dal 1859, col Decret Rattazzi (Lèj n.3702, 23 otóber 1859), Basaluss a fa part ëd la Provinsa ëd Lissandria, dël Sircondari ëd Neuve e dël Mandament ëd Cavirià. Aministrassion Ël sìndich a l'é Gianfranco Ludovici (da l'08/06/2009, scond mandà dal 26/05/2014; dagià sìndich dal 1995 al 2004). Anliure esterne Sit istitussional Arferiment La cesa parochial ëd Sant Andrea