Monument a Jean Piaget a Gëneva

Jean Piaget a l'era nassù a Neuchâtel ai 9 d'agost dël 1896 e a l'é mòrt a Gëneva ai 16 dë stèmber dël 1980.
A l'é stàit në psicòlogh, arnomà për l'organissassion dël dësvlup cognitiv an na serie ëd fas.
A l'ha 'n pòst ëd prim pian ant la psicologìa e la pedagogìa contemporanie, për l'ampleur e ël detaj ëd soe arserche, për soe ampostassion originaj, për soe contribussion a l'anàlisi e a lë studi dl'età evolutiva.
Sò travaj, però, a l'ha rësguardà nen mach coste doe dissiplin-e, ma a l'ha ëdcò smonù 'd soe contribussion ansima a 'd chestion ëd biologìa, fisologìa, siensa, lògica, lengage, filosofìa, drit, moral, religion, polìtica scolàstica, problema antërnassionaj. Vàire ëd soe publicassion a l'avìo 'n caràter antërdissiplinar.

Biografìa

modìfica

Motobin giovo, a l'era anteressasse d'arserche ant ël camp ëd le siense naturaj, an publicand dël 1907 në studi ansima a 'n passaròt albin e, dzortut a parte dal 1911, na serie ëd travaj ansima ai molusch e an sla malacologìa.

Dël 1915 a l'ha pijà ël diploma dë scòla mesan-a scondaria e a l'é laureasse an siense naturaj dël 1918. Dal 1919 al 1921 a l'é stàit a Paris e a l'é anteressasse a 'd preuve ëd verìfica, dë psicologìa anfantil, ëd lògica dla siensa, dë psico-anàlisi.

Dël 1921 Claparède a l'ha proponuje dë dventé diretor d'arserca dl'Anstitù J.-J. Rousseau; parèj ij sò studi an sël lengage e la lògica dle masnà a son ëvnù pì sistemàtich.

Dël 1929 a l'é vnù diretor dl'Ufissi antërnassional d'educassion e condiretor dl'Anstitù J.-J. Rousseau.
Dal 1939 a l'ha studià an particolar lë s-ciòde dij concet ëd quantità fìsica e ëd nùmer ant ël cit.

Finìa la guèra, soa atività sientìfica a l'é vnùita pì marcà, ansema a soa presensa ant j'organisassion antërnassionaj, dzortut a l'Ufissi antërnassional d'educassion e a l'UNESCO. Dal 1950 a l'ha mnà vàire studi an sl'epistemologìa genética, dont a l'é stàit ël fondador, publicà dzortut ant j'agn 1956-1957. A la mostrà psicologìa genética a La Sorbon-a 'd Paris dal 1952 al 1963 e a l'ha fondà a Gëneva ël Sènter antërnassional d'epistemologìa genética.

Ant j'agn apress a l'ha continuà ij sò studi antërdissiplinar an psicologìa, biologìa, epistemologìa genética.

Soe posission pedagògiche

modìfica

A l'ancamin geòlogh marin, con specialissassion an sij molusch dël Lagh ëd Gëneva, Piaget a l'ha dovrà ij sò studi an biologìa dël dësvlup an osservand la fasson ëd soe masnà ëd deje deuit al mond dantorn a lor. Sòn a l'ha servije a aprofondì soe ampostassion inissiaj.

Piaget a l'é dlongh ëslontanasse da le posission gnoseològiche, lògiche e epistemològiche ch'as basavo su dj'ipòtesi empiriste, dal nasse e convensionaliste. An efet, chiel a fortìa che ni ij contnù ni j'articolassion dle conossense e ancor meno j'idèje a podìo esse considerà present ant ël soget o derivà da l'esperiensa o arzultà ëd convergense sossiaj, comunitarie o colturaj. A arfudava ëdcò le posission dj'arpresentant dël sìrcol ëd Vien-a, dël neopositivism lògich, dël neo-empirism, përchè la conossensa, l'epistemologìa e l'organisassion sientìfica, scond chiel, a podìo pa esse classificà an dle sempie articolassion lògiche e lenghìstiche con dle verìfiche conforma a jë schema formaj o dl'esperiensa. Tutun a l'era convint ëd l'amportansa dël métod sientìfich për n'ampostassion ipotética-dedutiva. Soa posission a l'era leugna da cola dij gesaltista, dij comportamentalista e da j'esponent dla psico-anàlisi.

Na contribussion fòrta ëd Piaget a la psicologìa dl'età evolutiva a l'é stàita an sò sostegn a la posission, caraterìstica dla pedagogìa moderna da Jean-Jacques Rousseau a le scòle neuve e a la scòla ativa, che la masnà a l'ha dle manere ëd pensé, d'agì, ëd vorèj bin, ëd fé, ëd creé, ëd parlé diferente dai grand. Costa a l'é na concession bin ëspantià, ma Piaget a l'ha mostrala con d'element concret, an descrivend coste quatr fas dël dësvlup cognitiv:

  1. Sensorial-motòria: da la nàssita ai 2 agn, ël gognin a fa mach d'assion motòrie;
  2. Pre-operassional: dai 2 ai 7 agn, l'atività dël gognin a l'é caraterisà dal pensé pre-operassional an rapòrt a j'assion sj'oget e a le fonsion simbòliche (lengage, gieugh);
  3. Operassional concreta: dai 7 a j'11 agn le masnà a fan na serie d'operassion concrete con la presensa ëd coordinassion, combinassion, determinassion, corëspondense con caraterìstiche ëd reversibilità, tutun sensa rivé a constituì na lògica formal;
  4. Operassional formal (o proposissional): da j'11-12 agn ai 14-15 agn as constituisso j'operassion proposissionaj o formaj, ch'a men-o a la lògica dël grand e a la capassità ëd rasoné su dj'ipòtesi, d'amposté d'operassion proposissionaj an dovrand le valense formaj ch'a përmëtto ëd formé un discors.

Coste quatr fas a l'han le caraterìstiche sì-dapress:

  1. sequensa invarianta
  2. universal (nen culturalman specìfica)
  3. relassionà al dësvlup cognitiv
  4. generalisàbil a d'àutre fonsion
  5. le fas a son organissà da na mira lògica an manera antëgral
  6. a-i é na gerarchìa natural ëd sequense ëd fas (minca stadi sucessiv a ancòrpora j'element dle fas precedente, ma a l'é pì diferensià e antëgrà)
  7. le fas a apresento ëd diferense qualitative ant la manera ëd pensé, nen mach ëd diferense quantitative

L'astrassion arflessiva

modìfica

Piaget a fasìa distinsion antra tre sòrt d'astrassion:

  • L'astrassion empìrica a pija la conossensa da le propietà dj'oget: scond chiel, cost tipo d'astrassion a men-a a l'estrassion ëd propietà comun-e dj'oget e a le generalisassion estensionaj, visadì al passage da lë spessìfich al general.
  • L'astrassion fàuss-empìrica a resta an mes tra l'astrassion empìrica e cola arflessiva e a tira fòra le propietà che j'assion dël soget a l'han antroduvù ant j'oget.
  • L'astrassion arflessiva a ven da lòn che Piaget a ciama le coordinassion generaj dj'assion; për sòn, soa sorgiss a l'é 'l soget e a l'é tut afàit a l'anterior.

Ël concet d'astrassion arflessiva a l'é stàit smonù da Piaget për descrive la costrussion dle struture lògiche-matemàtiche ëd na përson-a durant sò dësvlup cognitiv. As diferensia da l'astrassion empìrica përchè a intra con l'assion pitòst che con l'oget; e a l'é diferenta da cola fàuss-empìrica përchè a intra pa tant con j'assion istesse ma con le relassion antra j'assion, visadì le coordinassion generaj.

Scond Piaget, la prima part ëd l'astrassion arflessiva a consist ant ël derivé le propietà da assion mentaj e fìsiche a 'n livel particolar ëd pensé. Sòn a ìmplica, tra l'àutr, la cossiensa ëd j'assion, e a comprend l'at ëd separé na forma da sò contnù. Lòn che parèj a l'é astrat a l'é projetà ansima a 'n pian ëd pensé pì àut. A 's moment-sì a-i riva ël ver podèj ëd l'astrassion arflessiva, përchè un a dev fé 'd pì che dissocé le propietà da cole ch'a saran ignorà o separé na forma da sò contnù.

Esempi d'astrassion arflessiva ant ij cit

modìfica

Piaget a armarca che a-i é pa un moment assolù andoa a ancamin-a l'astrassion arflessiva, ma costa a l'é già presenta ant ël gognin motobin cit ant la coordinassion dle struture sensoriaj-motòrie. Antra j'esempi che chiel a smon d'astrassion arflessiva ant ël pensé lògich-matemàtich ant le masnà cite a-i son:

  • La comutatività dl'adission. La dëscoerta che ël nùmer dj'oget an na colession a l'é indipendent da l'órdin con ël qual j'oget a son piassà a ciama prima che la masnà a conta j'oget, a-j buta an n'órdin diferent, a-j conta torna, a j'órdina e conta torna, e via fòrt. Mincadun-a ëd coste assion a l'é anteriorisà e arpresentà andrinta ëd chèich fasson, an manera che ël cit a peula arfletje ansima, compareje e capì che tute a dan ël midem arzultà.
  • La multiplicassion. Sia da na mira psicològica che matemàtica la multiplicassion a l'é l'adission d'adission. Comsëssìa, as trata d'oget ch'a ven-o giontà, ant ël sens che l'adission a l'é n'operassion aplicà a cheicòs. Donca, për multipliché, a venta prima rangé l'assion mental ëd l'adission an n'oget (o n'ansem d'oget) al qual a peul esse aplicà l'adission.

Jë schema concentuaj

modìfica

Un tema sot-ëstant al travaj ëd Piaget a l'é lë bzògn ëd mincadun d'esse an n'echilibri dinàmich con sò ambient. S'echilibri a peul esse sopatà da la confrontassion con ëd conossense neuve ch'a contradiso cole veje; parèj a dev passeje un perìod ëd transission andoa la strutura dle conossense a l'é arcostruìa pr'ësmon-e un livel d'echilibri pì madur. Donca, la teorìa ëd Piaget a presupon che la gent a dësvlupa djë schema (ij modej concetuaj) d'assimilassion o d'acomodassion ëd le neuve anformassion. Cost concet a peul esse spiegà coma l'agiustament ëd neuve anformassion an djë schema esistent, e l'alterassion ëd costi schema esistent për podèj acomodeje ëd neuve anformassion, rëspetivaman.

Bele che cheidun-e dj'idèje ëd Piaget a smijo a cole ëd Lev Vygotskij, Piaget a conossìa pa tut dël travaj ëd Vygotskij. Àutri autor dont a l'ha fàit arferiment a son Decroly, Claparède e Montessori.
Combin che a prima vista ij sò anteresse a smijo pì adressà a la psicologìa sperimental che a la pedagogìa, ij rapòrt antra coste doe dissiplin-e a esaurisso nen sò travaj pedagògich: an sò pensé a son presente d'istanse ch'a ven-o da l'anàlisi stòrica, lë studi dij modej educativ, l'amportansa dle fòrse sossiaj e conòmiche, l'ideassion ëd neuve técniche, l'arcesta ëd na programassion ëscolàstica, l'anseriment ëd neuve dissiplin-e (dzortut cole sientìfiche), la sperimentassion ëd métod ëd verìfica dle modalità educative e dj'arzultà otnù, lë spantiament ëd valor neuv, lë sfòrs vers na polìtica antërnassional basà an sla libertà, an sla giustissia e an sl'emancipassion.

La polìtica dla scòla

modìfica

Piaget a armarcava che, dzortut a parte dal 1935, ij fenòmeno che a l'avìo anfluensà 'd pì la trasformassion dij modej educativ a j'ero stàit l'aument ëd la popolassion ëscolàstica, lë bzògn ëd na neuva adrëssa ant l'assunsion e la formassion dj'ansegnant e la pression dj'esigense conòmiche, técniche, sientìfiche dla sossietà. A dasìa motobin d'amportansa a j'arserche psicològiche, a 'n bon usage didàtich e educativ dj'arzultà otnù, a l'agiornament coltural e professional dj'ansegnant, a la formassion pedagògica dj'operador educativ. A l'ha sot-linià l'urgensa ëd na programassion dij cors conforma a 'd criteri sientìfich e a na giusta ampostassion coltural antërdissiplinar.

Sò anfluss

modìfica

Le teorìe ëd Piaget dzora ël dësvlup psicològich a l'han anfluensà la filosofìa dl'educassion moderna. Antra j'àutri, ël filosòf e teòrich sossial Jürgen Habermas a l'ha ancorporà j'idèje ëd Piaget an sò travaj, an manera special ant la Teorìa d'assion comunicativa.

Piaget a l'ha ëdcò avù n'impat considerèivol ant ël camp ëd la siensa computassional. Seymour Papert a l'ha dovrà j'idèje ëd Piaget ant ël dësvlup dla lenga ëd programassion Logo. Alan Kay a l'ha dovrà le teorìe ëd Piaget coma base për ël concet dël sistema ëd programassion ciamà Dynabook, ch'a l'era a l'ancamin dëscutù ant ël "Xerox Palo Alto Research Center", o Xerox PARC. Coste discussion a l'han ëmnà al dësvlup dël protòtipo Alto, ch'a esplorava për la prima vira tuti j'element d'un GUI (antëfassa gràfica d'utent), e a anfluensava le creassion ëd minca antëfassa computassional ch'a l'é vnuje fòra ant j'ùltime doe desen-e d'agn.

Euvre prinsipaj

modìfica
  • Le langage e la pensée chez l'enfant (Neuchâtel, 1923)
  • La naissance de l'intelligence chez l'enfant (Paris, 1936)
  • La construction du réel chez l'enfant (Neuchâtel, 1937)
  • Le développement des quantités physiques chez l'enfant (con Bärbel Inhelder, Neuchâtel, 1941)
  • La genèse du nombre chez l'enfant (con A. Szeminska, 1941)
  • La formation du symbole chez l'enfant (Neuchâtel, 1945)
  • Les notions de mouvement et de vitesse chez l'enfant (Paris, 1946)
  • La psychologie de l'intelligence (Paris, 1946)
  • La géométrie spontanée de l'enfant (con Bärbel Inhelder e A. Szeminska, Paris, 1948).
  • La représentation de l'espace chez l'enfant (con Bärbel Inhelder, Paris, 1948).
  • Introduction à l'épistémologie génétique (Paris, 1950)

A l'é l'euvra fondamental ëd la stragròssa produssion ëd Piaget. A constituiss na sìntesi dij prim trant'agn (1921-1949) ëd soe arserche an sël dësvlup ëd l'anteligensa ant l'età evolutiva e a prefigura le linie diretris dël programa dj'anvestigassion ch'a lo ocupran ant ij trant'agn apress (1950-1980).

  • Épistémologie génétique et recherche psychologique (con E.W. Beth e W. Mays, Paris, 1957)

A l'é 'l volum antrodutiv dle publicassion dël Sènter d'epistemologìa genética.

  • Logique et équilibre (con L. Apostel e B. Mandelbrot, Paris, 1957)
  • Épistémologie mathématique et psychologie (con E.W. Beth, Paris, 1961)
  • La psychologie de l'enfant (con Bärbel Inhelder, Paris, 1966)
  • Logique et connaissance scientifique (Paris, 1967)
  • Épistémologie et psychologie de la fonction (an colaborassion, Paris, 1968)
  • Le strucutralisme (Paris, 1968)
  • Adaptation vitale et psychologie de l'intelligence (Paris, 1974)
  • L'équilibration des structures cognitives (Paris, 1975)
  • Le comportement moteur de l'évolution (Paris, 1976)
  • De la logique de l'enfant à la logique de l'adolescent (con Bärbel Inhelder, Paris)
  • Le possible et le nécessaire (Paris, 1981)