Na cà dël boegh vèjDël prim sécol prima 'd Crist, ij roman a l'han fàit dëstaché dal torent Er ant ël teritòri 'd Cartòs n'aquedot ch'a portava l'eva an Àich (che antlora as ciamava Aquae Statiellae) an passand për ël teritòri dë Mlass, con ën condot longh sirca 14 km, an part sota tèra e an part sospèis e dont ancheuj a n'arman-o dij pilastr an corispondensa dl'atraversament ëd la Bormia. Le prime sorgiss ch'a documento l'esistensa dl'abità dë Mlass a armonto a la fin dël sécol ch'a fa X, quand ch'ël pais a l'é nominà tanme Melacius, Melagius, Melaxus, Melazius e, con la ciara anfluensa dla parlà local, Melaz, tute forme ch'a smìo derivé da l’agetiv melaceus. Da l'Età 'd Mès Mlass a l'é stàit afidà al podèj dij vësco d'Àich, ëdcò për la donassion fàita da san Guido, vësco d'Àich dal 1034 al 1070, nà pròpi a Mlass e dissendent da jë sgnor dël pòst. Dël 1052 l'imperador Enrico III a conferma la giurisdission sël pais a la cesa d'Àich. La cesa parochial ëd San BërtroméDël sécol ch'a fa XIII a l'é vnù possediment dij marchèis dël Bòsch, ëd dissendensa aleràmica, ch'a l'han cedùlo për pòch ëd temp a la Comun-a 'd Lissandria an fasend nasse na contèisa an sij drit d'anvestidura. D'apress ël feod dë Mlass a ven a fé part dël Marcheisà ëd Monfrà. Dël 1431 Mlass a l'é assedià da le trupe milanèise 'd Fransësch Ësfòrsa. A l'inissi dël Sinchsent ël feod a l'era stàit assignà a la famija Falèt, ma ant ël cors dël sécol ij Gonsaga 'd Màntoa, duca 'd Monfrà, a concedo 'l feod a la famija Gandòlf.
A l'inissi dël Setsent, an séguit a la guèra 'd sucession ëspagneula e al sucessiv Tratà d'Utrecht, Mlass a passa al Ducà 'd Savòja 'd Vitòrio Medeo II e pì tard al Regn ëd Sardëgna. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 a torna ant ël Regn ëd Sardëgna e a l'é aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Lissandria, a la Provinsa (peui Sircondari) d'Àich e al Mandament d'Àich.
