Solomon Lefschetz

Matemàtich. Solomon Lefschetz a l'era nassù a Mosca ai 3 dë stèmber dël 1884 e a l'é mòrt a Princeton ai 6 d'otóber dël 1972. Vita Sò pare, dont ël travaj a l'obligava a passé tant temp an Persia, a l'avìa decidù dë stabilì la famija a Paris. La prima lenga dël cit Solomon a l'é stàit ël fransèis e mach da adolessent a l'ha amprendù ël russ. Apress avèj passà tre agn a l'École centrale an Paris, dël 1905 Lefschetz a l'ha arseivù ël tìtol d'Anginié dj'art e travaj. Pòch ëd temp apress, a l'é emigrà ant jë Stat Unì e a l'ha travajà 'me anginié. Dël 1910 a l'ha avù n'assident ëd travaj ch'a l'ha faje perde le doe man. Sòn, apress un perìod d'ospidal, a l'ha obligalo a chité soa cariera d'anginié e a l'ha decidù d'ancaminé torna da zero tanme matemàtich pur. Parèj a l'é intrà tanme student ëd dotorà a la Clarke University anté ch'a l'é dotorasse dël 1911. Ëd giugn 1912 a l'é vnù sitadin merican e l'ann apress a l'é mariasse con Alice Berg Hayes, ch'a l'avìa conossù a la Clarke University e ch'a l'ha torna daje la gòj ëd vive. Ant ël Mid-West An coj agn Lefschetz a l'ha avù vàire posission ant j'università dël Mid-West: a l'é stàit anstrutor a l'Università dël Nebraska (1911-1913); anstrutor (1913-1916), assistent (1916-1919), professor assossià (1919-1923) e professor (1923-1925) a l'Università dël Kansas. Ël tramud a Princeton Dël 1924 Lefschetz a l'é stàit anvità a passé n'ann tanme professor visitator a Princeton e a la fin a l'han daje un pòst ambelelà da professor assossià. Dël 1928 a l'é passà professor ordinari. Dël 1945 a l'é dventà pressident dël Dipartiment ëd matemàtica. A l'é andàit an pension dël 1953. Për 25 agn, Solomon Lefschetz a l'é stàit mèmber dël comità editorial ëd j'Annals of Mathematics e soa assion a l'ha contribuì a fé dventé 's giornal un dij pì amportant antra le publicassion dël setor. Dël 1925 a l'é stàit elegiù a l'Academia Nassional dle Siense e për ël 1935-1936 pressident ëd la Sossietà Matemàtica Merican-a. A l'é stàit ëdcò mèmber ëd la Sossietà Filosòfica Merican-a. Dël 1964 a l'ha arseivù dal pressident Lyndon B. Johnson la mudaja nassional ëd le siense. Apress na curta maladìa, Lefschetz a l'é mòrt a Princeton ai 6 d'otóber dël 1972. Sò travaj sientìfich La produssion sientìfica ëd Lefschetz a consist d'apopré 134 publicassion. Sò travaj a l'é stàit ëd prim pian an almanch tre branche dla matemàtica: la geometrìa algébrica, la topologìa e j'equassion diferensiaj. A l'é anteressant armarché che costi sò anteresse a son ëstàit për la pì part consentrà an perìod diferent ëd soa vita, con ëd cite sovraposission. Parèj, soe contribussion prinsipaj a la geometrìa algébrica a armonto al temp anté ch'a l'era an Nebraska e an Kansas (1911-1925, bele che peui a-i son ëd soe contribussion amportante fin-a al 1929); sò travaj an topologìa algébrica a ven dal perìod antra sò tramud a Princeton e la sconda guèra mondial (ma soa prima contribussion a l'é dël 1923); e da la fin dla guèra a soa mòrt a l'é stàit dzortut anteressà a j'equassion diferensiaj. A-i é ëdcò da noté che, antant che ij sò arzultà an geometrìa algébrica a l'ha për la pì part otnuje da sol, an travajand isolà, soe contribussion an topologìa a fan part dël travaj dë squadra dl'avosà scòla ëd Princeton. La geometrìa algébrica Ël perìod ant ël Mid-West a l'é stàit motobin amportant nen mach da na mira esistensial, ma ëdcò sientìfica: la pì part ëd soe contribussion a la geometrìa algébrica a son ëstàite completà prima ch'a chitèissa ël Kansas për tramudé a Princeton. Soe prime publicassion (dël 1912) a tratavo dzortut dle proprietà dij leu algébrich ant jë spassi projetiv, ma tòst (a parte dal 1915) a l'é anteressasse a le propietà antrìnseche dij leu algébrich. Soa atension a l'era stàita tirà an costa diression da la letura dël Traité d'analyse ëd Picard e dla Théorie des fonctions algébriques de deux variables indépendentes ëd Picard e Simart. An dovrand n'artìcol ëd Poincaré (Sur les courbes tracées sur une surface algébrique), Lefschetz a l'é stàit bon a tiré su na teorìa topològica dle surfasse algébriche bele che completa, ch'a l'ha publicà an na filonghera d'artìcoj. La topologìa Ël perìod dal 1923 al 1928 a marca lë sglissé dl'anteresse ëd Lefschetz da la geometrìa algébrica a la topologìa, an particolar la topologìa algébrica. Ël pont ëd passage a l'era soa atension a la teorìa dij pont fiss e ël rendse cont che pr'ësfruté bin soe idèje a-i era da manca ëd dësvlupé na rigorosa teorìa dl'antërsession an sna varietà topològica. Soe contribussion a la topologìa a l'han durà findi al 1940 anviron. J'equassion diferensiaj Durant la sconda guèra mondial, Lefschetz a l'é stàit consulent al dipartiment ëd la marin-a djë Stat Unì. Ambelessì, mersì a Nicholas Minorsky, a l'é vnù a conòsse j'arserche an sij balansament nen linear e la stabilità e a l'ha dlongh capì l'amportansa dij travaj ëd Poincaré e Ljapunov an sla teorìa geométrica dj'equassion diferensiaj. An cost'àrea, Lefschetz a l'ha dovrà soa stragròssa conossensa dla teorìa dle curve algébriche. Ij sò artìcoj pì amportant an sl'argoment a son coj ch'a trato dël comportament ëd le solussion dj'equassion diferensiaj analìtiche davzin a 'n pont singolar isolà. A l'ha smonù na caraterisassion completa e un procediment costrutiv për oten-e tute le curve solussion d'un sistema bidimensional davzin a 'n pont crìtich isolà, ch'a passo travers ës pont crìtich. Euvre prinsipaj L'analyse situs et la géométrie algébrique (Paris, 1924) Géométrie sur les surfaces et les variétés algébriques (Paris 1929) Topology (New York, 1930; sconda edission 1956) Algebraic topology (New York, 1942) Topics in topology (1942) Lectures on differential equations (1946) Introduction to topology (1949) Algebraic geometry (1953) Differential equations: geometric theory (New York, 1957; sconda edission 1962) The stability theory of Liapunov (College Park, 1958) Stability by Liapunov's direct method (con J.P. Lasalle, New York, 1961) Stability of nonlinear automatic control systems (New York, 1964)