Batisteri ëd San Gioann (Firense)
Ël batisteri ëd San Gioann, ch'a resta an piassa dël Dòm, a l'é ël pi antich edifissi dël sènter ëstòrich ëd Firense; as treuva an sël leu ëd n'antich compless ëd palass roman. L'edifissi sentral otagonal as compon ëd doi pian. Ij portonmodìficaLe tre pòrte ëd bronz, an part arvestìe ëd doradure, as duverto an diression ëd tre pont cardinaj. La pòrta meridionalmodìficaLa pòrta meridional, realisà da Andrea Pisano antra 'l 1330 e ël 1336, a l'é la pi veja. Ij panej a son decorà ëd bass riliev quadrilobà ch'a arpresento vint sene dla vita ëd san Gioann Batista, patron ëd Firense. La pòrta setentrionalmodìficaDël 1401 Lorenzo Ghiberti a l'ha vagnà ël concors, al qual a partissipavo ëdcò Brunelleschi e Jacopo della Quercia, për la realisassion ëd la pòrta ch'a resta an sla còta a nòrd.
La pòrta a l'é stàita realisà antra 'l 1403 e ël 1424 e a l'é àuta 4,5 méter, con la curnis. La Pòrta dël paradismodìficaApress cola setentrional, a l'han afidà a Lorenzo Ghiberti la realisassion ëd n'àutra pòrta, a la qual chiel-sì a l'ha travajà dal 1425 al 1452.
Costa pòrta a comprend des panej quadrà d'80 centim ëd còta, dij bass riliev dorà ch'a figuro dle sene dël Vej Testament sernùe da l'umanista Leonardo Bruni. Ij des panej a son butà su sinch file orisontaj da doi quadrèt mincadun-a. Le sene arpresentà, da l'àut vers ël bass e da snistra a drita, a son:
La curnis dla Pòrta dël paradis a l'é archincà con quaranteut ëstatuëtte, piassà an dle nice, e dij mudajon a teste scurpìe ch'a arpresento dle sibile, dij profeta e d'àutri përsonage bìblich, trames ai quaj as anserisso dle ramadure fin-e. L'anteriormodìficaLe parèj andrinta dël batisteri a son partagià an doi pian, dzormontà da na part superior archincà ëd mosàich, dzora a la qual as alva la cùpola. La decorassion a l'é sgnora: paviment an màrmol dai motiv geométrich varià; modion dorà; mosàich ësbërlusent. Tutun costa decorassion, an tuta soa varietà, a resta subordinà a l'architetura. La tomba dl'antipapa Gioann XXIII (Baldassar Cossa), an màrmol e bronz dorà, a l'é piassà dzora dj'alegorìe dla fe, dl'amor e dla speransa, antra doe colòne pogià a la muraja. Realisà da Donatello e Michelozzo antra 'l 1424 e ël 1427, a l'é la prima tomba a baldachin ëd l'Arnassensa. Ël mosàich ëd la cùpolamodìficaLa lus ch'a sbërlus an slë sfond dorà dël grand mosàich a cùpola a ampiniss êl batisteri ëd n'atmosfera d'arcujiment. |